23 ноември 1944, со акт на Президиумот на АСНОМ била основана Народната библиотека
На денешен ден во 1944 година со акт на Президиумот на АСНОМ била формирана Народната библиотека, денес Народна и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“ во Скопје.
Сместена во просториите на Централната библиотека на предвоениот Филозофски факултет во Скопје (основана во 1920 како прва универзитетска библиотека во Македонија). Првичниот наследен фонд изнесувал околу 150.000 единици, а библиотеката имала 50 читателски места и 12 вработени.
Во 1945 година било решено за доставување на задолжителен примерок од македонското издаваштво, со што библиотеката станала национална депозитна библиотека на тогашната Народна Република Македонија. Покрај основната функција на национална библиотека, НУБ била дефинирана како општонаучна и универзитетска библиотека за Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ - Скопје, што било формално санкционирано со Законот за библиотеките во НР Македонија од 1960 година.
Во 1952 ја добила целата зграда на дотогашниот Филозофски факултет, со што нејзините капацитети се прошириле и се отвориле нови служби: подготовка на македонската национална библиографија (1949), книговрзница за заштита на фондот (1953) и библиотечен центар/матична служба (1954). Во 1958 година го добила името Народна и универзитетска библиотека, а со републичкиот Закон за библиотеките од 1960 година, ја добила функцијата на централна и матична библиотека на СРМ.
Во земјотресот од 1963 зградата на НУБСК била целосно урната, со што тешко настрадал и нејзиниот фонд (500.000 единици). По спасувањето на фондот, библиотечните единици биле привремено преселени во Даут-пашиниот амам, а во 1964 година во наменски монтажни објекти сè до преселувањето во новата зграда која била свечено отворена на 27 декември 1971 година.