Германија, најголемата економија во Европа, доживеа значителен политички пресврт на изборите одржани во неделата. Централно-десничарскиот блок составен од Христијанско-демократската унија (ЦДУ) и Христијанско-социјалната унија (ЦСУ) освои најмногу гласови, додека екстремно десничарската Алтернатива за Германија (АфД) се искачи на второто место. Овој исход може да има далекусежни последици не само за Германија, туку и за целата Европска Унија и пошироко.
Според прелиминарните резултати, ЦДУ/ЦСУ освои 28,6% од гласовите, што е значително помалку од нивните очекувања, но сепак доволно за победа. АфД, партија позната по својата анти-имигрантска реторика, постигна историски успех со 20,8% од гласовите, двојно повеќе во споредба со минатите избори. Социјалдемократската партија (СПД) на досегашниот канцелар Олаф Шолц доживеа тежок пораз, освојувајќи само 16,4% од гласовите.
Лидерот на ЦДУ, Фридрих Мерц, се очекува да стане следниот канцелар на Германија. Мерц веќе изјави дека ќе се обиде да формира коалициска влада до Велигден, најверојатно во соработка со СПД. Тој исто така ја потврди својата посветеност на европските вредности и одби каква било соработка со АфД.
Новата германска влада ќе се соочи со бројни предизвици, вклучувајќи економско закрепнување, справување со климатските промени и балансирање на домашните потреби со меѓународните обврски. Начинот на кој ќе се справи со овие предизвици ќе има значајно влијание не само врз Германија, туку и врз целата Европа.
Победата на десницата во Германија означува нова ера во европската политика. Додека ЦДУ/ЦСУ ветува стабилност и континуитет во проевропската ориентација, растечката поддршка за АфД сигнализира длабоко вкоренето незадоволство кај дел од гласачите. Балансирањето на овие различни струи ќе биде клучен предизвик за новата влада, со потенцијал да го обликува курсот на целиот континент во годините што доаѓаат.
Зајакнување на европската интеграција
Фридрих Мерц, како проевропски ориентиран политичар, се очекува да работи на зајакнување на Европската Унија. Тој веќе изјави дека неговиот главен приоритет е да ја обедини Европа во соочувањето со предизвиците од САД и Русија. Мерц најверојатно ќе се фокусира на подобрување на односите со клучни партнери како Франција, што може да доведе до посилна франко-германска оска во ЕУ. Исто така, се очекува тој да ја зајакне улогата на Германија како политички и економски лидер во Унијата, особено во области како европската конкурентност, одбранбено-индустриската соработка и финансирањето на ЕУ.
Построга имиграциска политика
Зголемената поддршка за АфД веројатно ќе резултира со построги имиграциски политики, не само во Германија, туку и на ниво на ЕУ. Мерц веќе вети построг пристап кон миграцијата, вклучувајќи подобра заштита на границите и построги правила за депортација. Неговиот петточлен план за имиграција вклучува построги гранични контроли, забрана за влез на мигранти без документи и забрзани депортации. Овие мерки може да влијаат на имиграциската политика на целата ЕУ, потенцијално водејќи кон поригорозен пристап кон азилот и миграцијата на ниво на Унијата.
Економски реформи
Новата влада под водство на Мерц ќе се фокусира на економско закрепнување и реформи, што може да има значително влијание врз економската политика на ЕУ. ЦДУ/ЦСУ ветува намалување на корпоративните даноци и поголеми бенефиции за високоприходните граѓани. Мерц исто така се залага за поголеми инвестиции во иновации и дигитализација. Овие политики може да влијаат на економската стратегија на ЕУ, потенцијално водејќи кон поголем фокус на конкурентноста и економскиот раст. Сепак, Мерц ќе мора да балансира помеѓу овие цели и потребата за фискална дисциплина, особено во контекст на дебатата за реформа на правилата за задолжување на ЕУ.
Климатска политика
Иако ЦДУ/ЦСУ ја поддржува целта за јаглеродна неутралност до 2045 година, нивниот пристап кон климатската политика може да биде помалку амбициозен од претходната влада. Мерц и ЦДУ/ЦСУ се залагаат за балансиран пристап кој ги зема предвид економските импликации на климатските мерки. Ова може да доведе до побавно темпо на имплементација на зелените политики на ниво на ЕУ. Сепак, притисокот од Зелените и други проеколошки сили во Европа може да го ограничи степенот до кој Германија може да ги ублажи своите климатски амбиции. Балансирањето помеѓу економскиот раст и климатските цели ќе биде клучен предизвик за новата влада.
Односи со САД
Мерц веќе покажа критички став кон мешањето на САД во германските избори, што може да доведе до поголемо триење во трансатлантските односи. Тој јасно изрази загриженост за „масивниот притисок“ од Америка и нагласи дека неговиот апсолутен приоритет е да создаде единство во Европа. Сепак, Мерц исто така нагласи дека ќе направи сè што е во негова моќ за да одржи добри трансатлантски односи, дури и ако администрацијата на Трамп покажува намален интерес за Европа. Оваа балансирачка позиција може да доведе до покомплексни и потенцијално понапнати односи меѓу Германија и САД, особено во области како трговијата и одбраната.
Поддршка за Украина
Иако се очекува Германија да продолжи да ја поддржува Украина, може да има промени во пристапот и обемот на помошта. ЦДУ/ЦСУ ја смета Украина како клучна за европската безбедност, наведувајќи дека „ако Украина падне, постои закана од напад на друга земја на ЕУ“. Мерц е подготвен да испорача крстосувачки ракети Таурус на Украина, што претходната влада ги одби. Сепак, тој исто така нагласи дека ова би било направено во консултација со европските НАТО партнери. Оваа позиција сугерира продолжена, но потенцијално поагресивна поддршка за Украина, што може да влијае на динамиката на конфликтот и односите со Русија.
Македонија и Балкан
Промените во германската политика може значително да влијаат на процесот на проширување на ЕУ и односите со земјите од Западен Балкан. Историски, ЦДУ/ЦСУ заземаше став дека продлабочувањето на ЕУ треба да дојде пред проширувањето. Сепак, неодамнешните геополитички настани може да доведат до поургентен пристап кон интеграцијата на Западен Балкан. Мерц и ЦДУ/ЦСУ веројатно ќе инсистираат на строго исполнување на критериумите за членство, особено во областите на владеењето на правото и борбата против корупцијата. Ова може да резултира со побавен, но потенцијално постабилен процес на интеграција за земјите од Западен Балкан.
Победата на десницата во Германија може да има значително влијание врз позицијата и моќта на десничарските партии на Балканот, особено во Северна Македонија. Овој тренд на зајакнување на десницата во Европа веќе се одразува на политичката сцена во регионот.
Во Северна Македонија, десничарската партија ВМРО-ДПМНЕ веќе оствари значајна победа на парламентарните и претседателските избори во мај 2024 година. Гордана Силјановска-Давкова стана првата жена претседател на земјата, додека ВМРО-ДПМНЕ освои 43,2% од гласовите на парламентарните избори. Оваа победа на десницата во Северна Македонија се совпаѓа со трендот во Германија и другите европски земји.
Зајакнувањето на десницата во Германија може да ги охрабри и дополнително да ги зајакне десничарските партии на Балканот. Ова може да доведе до поголем фокус на националистичките политики и потенцијално да ги комплицира односите со соседните земји и процесот на европска интеграција.
Дополнително, зголемената моќ на десницата во Германија може да влијае на политиката на проширување на ЕУ. Иако ЦДУ/ЦСУ традиционално ја поддржува европската интеграција, притисокот од екстремната десница може да доведе до построг став кон проширувањето. Ова би можело да ги отежне напорите на земјите од Западен Балкан, вклучително и Северна Македонија, за членство во ЕУ.
Сепак, важно е да се напомене дека ситуацијата е комплексна и динамична. Иако постои тренд на зајакнување на десницата, реакциите на другите политички актери и граѓанското општество исто така ќе играат важна улога во обликувањето на идната политичка сцена на Балканот. Балансот помеѓу националните интереси и европската интеграција ќе остане клучен предизвик за регионот во годините што доаѓаат.
