Биткоинот и другите криптовалути сè уште не се опоравија од неодамнешниот пад и се чини дека единствената земја во светот која целосно ги легализираше криптовалутите како средство за плаќање - Ел Салвадор, можно е да банкротира.
Минатиот септември, салвадорскиот претседател Најиб Букеле објави дека земјата ќе биде првата што ќе го прифати биткоинот како законско средство за плаќање, заедно со американскиот долар. Ел Салвадор нема национална валута од 2001 година и наместо тоа го користи доларот. Со префрлање на биткоин, тој стана неофицијална национална валута, иако жителите сè уште го претпочитаат американскиот долар во секојдневниот живот.
Се проценува дека државата поседува 2.301 биткоини, што е околу 70 милиони долари по тековни цени. Но, по минатомесечните цени тоа би било околу 92 милиони долари, по цените во декември 2021 година околу 115 милиони долари и по цените од минатиот ноември, кога биткоинот вредеше најмногу во историјата, до 156 милиони долари.
Проблемот е очигледен - цената варира премногу, а нејзиниот остар пад сериозно ја поткопува финансиската стабилност на Ел Салвадор. Претседателот Букеле, сепак, не се откажува, па неодамна на Twitter објави дека Ел Салвадор купил 500 биткоини за 30.744 долари.
Оттогаш цената уште повеќе падна (во моментот на пишување е околу 28.800 долари), па и после таа трансакција Ел Салвадор засега е во минус. За таа трансакција беа потрошени вкупно 15,37 милиони долари, а тие биткоини сега вредат околу 14,40 милиони долари.
Ел Салвадор, единствената земја што прифаќа биткоин
Ел Салвадор е единствената земја што го усвои биткоинот како своја официјална валута, еднаква на доларот, и почна да гради национална финансиска инфраструктура околу неа. Тоа беше воведено на прилично произволен начин, без собраниска расправа, консултации со синдикати или деловни кругови. Практично диктаторски, но претседателот на Салвадор, Најиб Букеле сака да го нарекуваат „најкул диктатор на светот“.
Потрошени се околу 180 милиони долари, што е значителна сума за мала сиромашна земја во Централна Америка, за дистрибуција на банкомати кои прифаќаат биткоин во земјата, а т.н. е-паричник, дигитален паричник кој содржи биткоин и други криптовалути наречени Chivo. Секој дигитален паричник содржел биткоин од 30 долари и може да го добие секој граѓанин на Ел Салвадор.
Повеќето жители веднаш разменуваа биткоини за долари, а секојдневното тргување сепак главно се одвива во долари. Различни измами се направени преку е-паричниcите, а голем број технички проблеми ја спречуваат неговата поширока употреба.
Се гради град на биткоин, ќе се напојува од вулкани
Во март годинава беше најавено дека Ел Салвадор ќе издаде т.н обврзница за вулкан да собере 1 милијарда долари за да се изгради Биткоин Сити. Тоа треба да биде град во кој биткоинот ќе се „ископува“ и треба да се одржува од приходите од таа активност. Идејата е градот, и ископувањето биткоин во него, да се напојува со електрична енергија што ќе се добие со користење на геотермална енергија од еден од дваесетина вулкани во Ел Салвадор.
Самиот град треба да биде изграден така што од птичја перспектива изгледа како симбол на биткоинот, а во самиот центар на градот ќе има огромно биткоин лого, напиша Букеле на Twitter. Идејата е да се користи блокчејн технологијата, на која се базира биткоинот, за многу други функции во градот, на пример за транспарентна градска управа и учество на граѓаните во одлучувањето.
Иако Ел Салвадор тврди дека побарувачката за обврзницата е голема, според пишувањата на светските медиуми тоа не е точно. Исто така, глобалните финансиски институции, како што се Светската банка и Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), предупредија дека таквата обврзница би претставувала голем финансиски ризик.
Имено, обврзницата треба да исплати 6,5 отсто од вкупната вредност (1 милијарда долари) во годишни купони, а по 5 години обврзниците би имале право на дивиденда. Рокот на достасување би бил десет години, што значи дека по тој период Ел Салвадор на сопствениците би требало да им исплати милијарда долари одеднаш.
Парите собрани од обврзницата би купиле половина милијарда долари во криптовалути како биткоин, а со останатите половина милијарда долари би требало да се изгради инфраструктурата за Биткоин Сити.
Со издавање на таа обврзница, практично целата финансиска иднина на Ел Салвадор и неговите жители би била врзана за судбината на биткоинот. Доколку порасне повеќе од 6,5 отсто годишно, колку би требало да се одвои за плаќање купони на инвеститорите, за да би заработил Ел Салвадор.
Но, доколку цената на биткоинот порасне или падне за помалку од 6,5 отсто, Ел Салвадор би се нашол во голема неволја, а со тоа и сите негови жители. Вкупниот долг на крајот би изнесувал 1,65 милијарди долари (вредноста на обврзницата со десет години исплати на купони) и Ел Салвадор би морал да го врати во долари, а не во биткоини.
Ситуацијата е всушност уште полоша бидејќи со само половина од милијарда долари би купиле биткоин и други криптовалути, а половина би инвестирале во изградба на Биткоин Сити. Така, дури и ако цената се зголеми, само половина од долгот ќе може да се покрие со него (во зависност од тоа колку ќе се зголеми), а другата половина милијарда ќе треба да се покрие од приходите од самиот Биткоин Сити. .
А според најавите ќе има само данок на додадена вредност (ДДВ). Јавната потрошувачка ќе се финансира со зголемување на цените на биткоинот и ДДВ, а добар дел од приходите ќе одат за отплата на обврзницата издадена од Ел Салвадор за финансирање на градбата на инфраструктурата во градот.
Накратко, Букеле планира целосно да ја врзе судбината на целата земја и нејзините 6,5 милиони жители со судбината на биткоинот. Ако неговата цена порасне во следните десет години, се ќе биде во ред. Ако падне, Ел Салвадор ќе банкротира.
Ако цената на биткоинот падне, државата ќе банкротира
На почетокот на овој месец, кредитната агенција Moody’s го намали рејтингот на Ел Салвадор за две нивоа, на Caa3 со негативни прогнози. Тоа е длабоко во статусот на „ѓубре“ и претставува висок кредитен ризик, односно висок ризик од банкрот.
Тоа веќе го направи кредитната агенција Фич во февруари, тврдејќи дека учеството на јавниот долг во БДП во 2022 година ќе биде 86,9 отсто и изрази загриженост за одржливоста на долгот на среден рок.
„Слабеењето на институциите и концентрацијата на моќта на претседателот ја зголемија непредвидливоста на политиката, а усвојувањето на биткоин како законско средство за плаќање додаде несигурност за потенцијалот на програмата на ММФ за 2022/2023 година“, се вели во соопштението на Fitch.
Се проценува дека Салвадор веќе изгубил вкупно околу 40 милиони долари поради падот на вредноста на биткоинот, кој сепак е одржлив. Но, ако државата продолжи со сегашната стратегија за врзување со биткоин, а неговата цена продолжи да паѓа, претстојат сериозни финансиски проблеми и банкрот е многу можен. Ова особено важи за целата идеја за т.н вулкански обврзници и Биткоин Сити.
Во јануари 2023 година, Ел Салвадор треба да собере 800 милиони долари во обврзници, што значи дека државата потоа ќе треба да ја плати таа сума на инвеститорите. Доколку не го стори тоа, започнува 30-дневен грејс-период во кој сè уште може да го плати долгот, по што следи стечај.
