Може ли една мачка да биде жива и мртва во исто време, и како квантната механика го објаснува ова?
Со цел да објасни некои крајно неочекувани експериментални резултати, Ервин Шредингер (1887-1961), еден од креаторите на квантната механика, објавил четири статии во 1926 година кои дале огромен придонес за теоретската физика, но и за човечкото размислување воопшто. За својата работа бил награден и со Нобеловата награда.
Но, каква е таа Шредингерова мачка? Станува збор за толкување на познатиот експеримент со дифракција на електрони на два отвора, кој ги покажува неверојатните својства на квантните објекти кои вообичаено се опишани со Шредингеровата равенка.
Имено, овој експеримент покажува дека квантните објекти можат истовремено да бидат во неколку различни, таканаречени веројатни состојби.
Кога бранот ќе наиде на два отвора, тој минува низ двата и создава слика на пречки на ѕидот од другата страна. Ова покажува дека низ отворите поминал бран, а сликата на ѕидот е збир на две различни состојби.
За разлика од брановите, според човечката интуиција, честичките не би требало да минуваат низ двата отвора и да создаваат пречки на ѕидот зад нив. Кога една честичка минува низ еден отвор во исто време, нејзината состојба не чини ништо. Кога ќе помине низ двата, состојбите се додаваат.
Постои 50% веројатност дека електронот ќе помине низ едната дупка, а 50% шанса дека ќе помине низ другата дупка. Сепак, дифракцијата на двата отвора покажува дека електроните навистина произведуваат шема на пречки. Како да поминуваат низ двата отвора истовремено. Тоа значи дека се додаваат состојбите на минување низ едниот и другиот отвор.
Со цел подобро да се разбере веројатната природа на квантниот свет, може да се разгледа експеримент со мачката на Шредингер. Во прикажаната варијанта на овој експеримент, гајгеровиот бројач фаќа радиоактивни честички кои се испуштаат со веројатност од 50%. Тоа значи дека од 100 случаи, честичката ќе се емитува 50 пати, а 50 пати нема. Кога честичката се испушта, гајгеровиот бројач се гаси, по што чеканот паѓа и ја крши вијалата со отров. Тогаш мачката умира. Ако не се испушта честичка, мачката останува жива. Меѓутоа, како и кај дифракцијата на два отвора, и Шредингеровата равенка дозволува решенија кои се збир на овие два различни случаи. Ова значи дека мачката е и жива и мртва во исто време. Како е тоа можно?
Според толкувањето развиено од Копенхагенската школа за квантна механика, сè зависи од тоа што е забележано во експериментот. Секогаш кога ќе погледне експериментаторот, се случува таканаречениот колапс на брановата функција до класичната состојба, така што набљудувачот секогаш ќе ја гледа мачката или жива или мртва. Сепак, некои современи толкувања на квантната механика едноставно ја прифаќаат ситуацијата во која мачката е и жива и мртва во исто време. Реалноста се дели на два мултиверзуми – во едниот мултиверзум мачката е жива, а во другиот мртва.
