За казна, студент од Шкотска пред повеќе од седум децении добил задача да копа компири, но таму го чекало изненадување. Наскоро следувале уште неколку, а сите ја делеле истата карактеристика: биле од древниот Египет.
Мелвил Хаус, прекрасна зграда во округот Фајф, Шкотска, служела како база за обука на полските војници кои пристигнале на островот за време на Втората светска војна. Подоцна била претворена во интернат, кој влегол во фокус кога пред 71 година еден од учениците како казна копал компири и открил нешто што не требало да биде таму: древна египетска статуа од црвен песочник стара речиси 4.000 години.
Ова изненадувачко откритие било првото од многуте што следувале. Со секое ново парче што се појавувало, мистеријата за тоа како овие египетски богатства стигнале во Шкотска ги држела локалните куратори на музејот во неизвесност.
„Ова е фасцинантна колекција, најмногу поради мистеријата околу нејзиното потекло и како парчињата дошле во оваа земја“, рече Маргарет Мејтланд, виш кустос во Националниот музеј на Шкотска, каде што повеќето од наоди се чуваат и денес.
Вкупно 18 парчиња од староегипетско потекло биле пронајдени во просторот на поранешниот интернат во Мелвил Хаус, вклучувајќи ја и главата на статуата издлабена во црвен песочник, која Мејтланд ја опиша како „ремек-дело на египетската скулптура“, заедно со неколку бронзени статуетки и керамички елементи кои датираат од 1069 до 30 година п.н.е.
Но, како сите овие извонредни објекти стигнале до Британските Острови? Елизабет Горинг, поранешен кустос на Кралскиот музеј на Шкотска во Единбург, вели: „Ископувањето и истражувањето на овие наоди во Мелвил Хаус беше најнеобичниот проект во мојата кариера и среќна сум што можам да ја раскажам целата приказна“.
А приказната е следна. Во 1984 година, група тинејџери од Мелвил Хаус ја посетиле Елизабет Горинг. Со себе донеле египетска бронзена статуетка што еден од нив ја нашол со детектор за метал во училишната територија. Заинтригирана, самата Горинг истражувала и открила дека два други предмети, глава од песочник и бронзена статуетка на бикот Апис, биле претходно лоцирани на имотот, помеѓу 1952 и 1966 година.
Горинг го истражувала местото и открила повеќе парчиња, како што е горната половина на застаклена керамичка фигура на која е прикажана божицата Изида како го дои својот син Хорус и керамичка плоча на која е прикажано Окото на Хорус. Што се однесува до тоа како сите овие предмети пристигнале во Шкотска, сега, по многу истражувања, истражувачите веруваат дека ги донел лордот Александер Лесли-Мелвил, кој отпатувал во Египет во 1856 година и починал многу брзо по враќањето.
Истражувачите веруваат дека е можно господарот да ја набавил колекцијата на неговите патувања, бидејќи во тоа време конзулите и антикварците често продавале древни египетски предмети на странци заинтересирани за нив. По смртта на Лорд Мелвил, неговите роднини веројатно ги преселиле археолошките предмети во некоја помошна зграда на куќата, која подоцна била урната и целосно заборавена.
„Откривањето на древни египетски артефакти кои биле закопани во Шкотска повеќе од 100 години го демонстрира обемот што собирањето антиквитети го достигнало во XIX век и сложената историја зад тоа“, заклучува Маргарет Мејтланд.
