Рускиот писател Николај Василевич Гогољ го сметаат за татко на руската реалистична проза. Со романот „Тарас Буљба“, понесен од етичките доблести и борбата на козачките предци против турските и полските освојувачи, искажал восхит за нивната неспоредлива храброст, лојалност кон Русија и православието, како и жед за слобода.
Во комедиите „Ревизор“ и „Женидба“ ја оживеал сликата на Русија во тоа време, истакнувајќи ликови како кариеристи, ситни крадци, насилници и пијаници. Неговите јунаци станале образец на мрзливоста, глупавоста, себичноста и корупцијата. Николај Черншевски со право го смета за основач на сатиричното или поточно кажано, критичкиот правец на рускиот реализам.
Гогољ е роден на 31 март 1809 година, а починал на денешен ден, на 4 март 1852 година. Негови позначајни дела, освен претходно споменатите, се „Мртви души“, „Миргород“, „Арабески“ и други. Заедно со Лав Николаевич Толстој се најголемите руски реалисти.
Одбравме неколку книжевни цитати од делата на Гогољ:
1. „Напредни луѓе може да се наречат само оние кои го гледаат тоа што може да се види и потпирајќи се на сето, гледаат се она што останатите не го гледаат“.
2. „Држава без вреден монарх е исто што и оркестар без диригент“.
3. „Младоста е среќна, бидејќи за неа постои иднина“.
4. „...не е моја работа да држам проповеди. Уметноста и така е проповед. Моја работа е да зборувам со живи слики, не со аргументи. Морам да го прикажам животот, а не да расправам за животот“.
5. „До едноставноста треба да пораснеш“.
6. „Се тепаше со мажот си само наутро, бидејќи само во тоа време и го гледаше понекогаш“.
7. „Сега секоја штотуку изведена гасеница мисли дека е аристократ“.
8. „Александар Македонски е херој, но зошто да се кршат столчиња?“
9. „На сиот свет му е познато дека кога Англија шмрка тутун, Франција кива“.
Цитат од неговиот гроб:
10. „Ќе се смеам со горчлива смеа“.
