Азиските земји побрзаа да го нарачаат најновиот потенцијален лек против COVID-19, кој е во форма на пилула, иако сѐ уште не е одобрен за употреба.
Според аналитичката компанија Airfinity, најмалку осум земји од азиско-пацифичкиот регион, вклучувајќи ги Нов Зеланд, Австралија и Јужна Кореја, веќе потпишале договори или се во преговори за купување на лекот произведен од американската компанија Merck.
Европската Унија, исто така, го разгледува лекот молнупиравир. Merck побара одобрување за итна употреба од Американската администрација за храна и лекови (FDA). Доколку се одобри, оваа пилула ќе стане првиот орален антивирусен лек против ковид.
Што е молнупиравир и колку е ефикасен?
Но, како функционира овој лек, или како се користи и како функционира? Многу луѓе мислат дека молнупиравир е одлично решение бидејќи на тој начин можеме да се третираме против коронавирусот без да мораме да останеме во болница, пишува CNN.
Имено, кога на пациентот ќе му се дијагностицира инфекција со COVID-19, тој може да започне со терапија со овој лек и да земе четири капсули од 200 милиграми (вкупно 40 таблети) двапати дневно, пет дена.
„За разлика од вакцините, кои предизвикуваат имунолошки одговор, молнупиравир го попречува размножувањето на вирусот“, рече Санџаја Сенанајаке, специјалист за заразни болести на Австралискиот национален универзитет.
Прелиминарните резултати од третата фаза на клинички испитувања на повеќе од 700 невакцинирани пациенти покажаа дека пилулата може да го намали ризикот од хоспитализација или смрт за приближно 50%, во споредба со пациентите кои земале плацебо.
Учесниците добија таблета или плацебо за време на студијата во рок од пет дена од почетокот на симптомите на инфекција, и никој од оние кои примале молнупиравир не умрел во рок од 29 дена, за разлика од осум од оние субјекти кои примале плацебо.
Фази на клинички испитувања
За да биде одобрена, вакцината или лекот мора да поминат низ три фази на клинички испитувања. Првата фаза вклучува мал број субјекти, обично помеѓу 20 и 100 (или ретко неколку стотици) и одредува прелиминарна проценка на безбедноста и ефективноста на лекот. Во втората фаза, ефективноста на вакцината или лекот се тестира на голем број испитаници, обично помеѓу 50 и 300, и се анализираат различни методи на имунизација, односно администрација на дози.
Третата фаза вклучува најголем број учесници - од стотици до десетици илјади, во зависност од болеста за која се развива лекот или вакцината. Во овој момент, одреден кандидат се споредува со плацебо за да ја испита вистинската ефикасност на вакцината или лекот што се развива, и се тестираат дополнителна безбедност и несакани ефекти.
Пилула наспроти вакцина?
И покрај позитивните прелиминарни резултати од клиничките испитувања на пилулата, која функционира како лек против ковид, експертите сепак велат дека вакцината е најдобрата опција бидејќи може да го спречи или намали ризикот од инфекција со коронавирус.
Но, во многу земји, голем дел од населението сѐ уште не е вакциниран. Некаде има недостаток на вакцини или неможност за вакцинирање поради непочитување на здравствените услови, додека на друго место граѓаните не се вакцинирани од страв од несакани ефекти, недоверба во фармацевтската индустрија или едноставно се под влијание на антиваксерското движење. И тука апче што служи како лек може да биде совршено решение.
„Има многу луѓе кои не можат да се вакцинираат. Овој лек ќе биде решение за оние кои ќе се разболат на крајот“, вели Најл Вит од Фармацевтската школа на Универзитетот во Сиднеј.
Но, Вит и другите експерти се загрижени дека некои би можеле да се двоумат уште повеќе околу вакцинациите поради појавата на пилулата на пазарот. Имено, истражувањата покажуваат дека луѓето претпочитаат да пијат таблети отколку да примаат инјекции.
„Ако ми кажевте пред година и пол дека луѓето ќе одбијат да се вакцинираат против болест што убива толку многу луѓе, би помислил дека сте луди“, рече Вит.
Сенанајаке исто така верува дека таблетите не можат да ја заменат вакцината и вели дека пристапот е сличен на начинот на лекување на грипот - постои вакцина против грип, но има и антивирусни лекови за лекување на оние кои се разболуваат.
Цената на лекот
Засега не е познато колку азиските земји ќе платат за купување на овие апчиња. САД се согласија да платат 1,2 милијарди долари за 17 милиони третмани доколку лекот е одобрен, што значи дека САД ќе платат околу 700 долари по третман во тој случај.
Аналитичарите утврдија дека производството на третман со молнупиравир, врз основа на пресметката на цената на суровините, треба да чини околу 18 долари. Џинтарс Готам, кој го анализира пристапот до лекови, рече дека е вообичаено фармацевтските компании да наметнуваат голема компензација за лековите, но додаде дека тој сепак е изненаден кога ја виде високата цена на молнупиравир.
Merck не потврди дали проценките на аналитичарите се точни, но во изјава за CNN рече дека тие пресметки не ги земаат предвид трошоците за истражување и развој.
„Бидејќи лекот молнупиравир уште не е одобрен за употреба, сѐ уште уште не сме определиле цена за него. Имаме преддоговор со американската влада и таа цена е специфична за одредена количина молнупиравир и не претставува договорена цена за САД или која било друга земја“, велат од компанијата.
Повторно нееднаквост?
Посиромашните земји можно е да бидат во неповолна положба кога станува збор за употреба на пилулата. Откако лекот ќе биде одобрен за употреба, земјите ќе треба да одлучат дали ќе го дадат на секој што покажува симптоми или ќе бараат позитивен тест пред да можат да го дадат.
Но, тоа бара пристап до тестирање. И во некои земји тоа може да биде проблем. Привремените резултати од пилулата се за луѓе на кои им била дадена во рок од пет дена од почетокот на симптомите - и во некои земји, добивање тест толку брзо може да биде проблем.
Непрофитната организација Доктори без граници го поздравија лекот како „потенцијално спасувачка терапија“ за луѓето што живеат во области каде што многумина се невакцинирани и ранливи на болеста.
Сепак, прво, е прашањето како тие можат да пристапат до него.
Иако лекот би бил едноставен за производство, според Лина Менгенеј, директорка пристапната кампања на групацијата за Јужна Азија, Merck го контролира патентот и може да одлучи на кои земји ќе ѝ го достави лекот и по која цена.
Таа ги обнови повиците за откажување од патентот со кој компанијата ќе се откаже од правата на интелектуална сопственост, така што земјите ширум светот ќе можат да произведуваат верзии на лекот - потенцијално спасувајќи уште многу животи. Претходно во пандемијата, активистите се залагаа за откажување од патентите за вакцините против COVID-19, но барањето беше блокирано од мал број влади, вклучително и Обединетото Кралство.
Рејчел Коен, извршна директорка на огранокот за Северна Америка на непрофитната организација Drugs for Neglected Diseases Initiative, рече дека здравствените алатки и технологии треба да се третираат како јавно добро - и дека ситуацијата покрена прашања за тоа како можеме да се осигураме дека тие придобивки се поделени правично.
„Загрижени сме дека тоа потенцијално може да доведе до еден вид тераписки национализам“, рече таа. „Меѓутоа, она што најмногу нѐ загрижува е дека правичниот пристап до антивирусни лекови може да биде особено предизвик во земјите со ниски и средни приходи“.
Сенанајаке уште еднаш рече дека постои ризик побогатите земји да добијат повеќе од она што е фер.
