Во 2020 година, Австралија и западниот дел на САД беа погодени од шумски пожари, Централна Америка и крајбрежјето на Персискиот Залив беа погодени од урагани, темни облаци и скакулци паднаа над Африканскиот Рог и смртоносна нова болест се прошири од животни на луѓе, претворајќи ни ги животите наопаку од како што ги познававме.
Со наслови кои изгледаат апокалиптични, нема да ве обвиниме ако чувствувате дека природната средина станала донекаде непријателска, иако научниците продолжуваат да предупредуваат на опасноста од штетата што ја предизвикуваме. Биодиверзитетот продолжува да опаѓа, уништувањето на шумите во Амазон експлодира, а новиот извештај вели дека плановите за намалување на емисиите на јаглерод се далеку од исполнување на скромните цели на Парискиот договор, што САД официјално го напуштија на 4 ноември.
А сепак, дури и во тешка година се случија добри работи. Администрацијата на Трамп можеби сè уште се обидува да продаде концесии за нафта на Националниот резерват за диви животни во Арктикот, но исто така го затвори рудникот „Пебл“ на југот на Алјаска, со што заврши контроверзниот проект, според National Geographic.
Сепак, некои главни трендови се поохрабрувачки отколку одделни вести. Јавното мислење за климатските промени продолжува да ја прифаќа науката, вклучително и во Америка, и конечно се слушаат млади и маргинализирани гласови. Приватниот сектор ги гледа придобивките од инвестициите благопријатни за климата. И, некои влади гледаат можност да се справат со климатските промени трошејќи големи суми пари за да се опорават од една од најлошите економски рецесии во минатиот век. Во САД, конзервативците лобираат во новата администрација на Бајден и Харис за да ги направат климатските промени политички приоритет.
Во најмрачните часови на пандемијата, сè уште постои непобитно чувство на оптимизам. Ова се седум достигнувања и трендови во 2020 година што ни даваат надеж за 2021 година и после неа.
1. Отворените простори постигнуваат голема победа
Оваа година, бидејќи поголемиот дел од времето го поминувавме изолирано дома, природата доби ново значење како место за засолниште и забава. Донесувањето на Законот за големи активности на отворено во САД во јули нè потсети дека заштитата на националните паркови на Америка е нешто за што сите можеме да се согласиме.
Конгресот на САД немаше донесено одлука да инвестира толку многу пари во националните паркови, од кои многу има долги и скапи доцнења во одржувањето, од 1950-тите. Законот, исто така, издвојува средства за шуми, засолништа и идни набавки на земјиште. Вкупно, законот одвојува речиси 10 милијарди долари за јавно земјиште.
2. Бројот на електричните возила се зголемува
Во текот на последната деценија, автомобилите што работат на електрична енергија наместо на бензин, станаа популарни благодарение на технолошките подобрувања, пониските цени и државните субвенции. Во 2010 година, имаше само 17.000 електрични автомобили на светските патишта. Во 2019 година веќе имаше околу 7,2 милиони, од кои половина во Кина. Новите обврски на владата направени оваа година може да му помогнат на остатокот од светот да се вклучи во процесот. Обединетото Кралство соопшти дека ќе забрани продажба на нови бензин или дизел автомобили до 2030 година, а Калифорнија соопшти дека тоа ќе се случи до 2035 година (Норвешка има најамбициозна цел во светот, 2025 година, но тоа е многу помал пазар.)
Индустријата реагира. Најголемиот светски производител на автомобили, германски Volkswagen, го презеде она што е можеби најголемата финансиска обврска за 2020 година: ќе инвестира 86 милијарди долари во правење позелени автомобили во следните пет години. General Motors ќе потроши милијарди на електрични возила. Amazon е посветена да вклучи 100.000 електрични возила до 2030 година, а американската поштенска служба може да ги интегрира електричните возила во својата следна флота на камиони за испорака.
3. Има светло на крајот од тунелот со фосилни горива
На почетокот на март, споровите меѓу Русија и големиот картел ОПЕК предизвикаа презаситеност на нафтата на светскиот пазар. Во април, кога пандемијата ги парализира меѓународните патувања, цените на нафтата во Тексас достигнаа рекорден пад и производителите немаа каде да го чуваат својот производ. Овој пад влијаеше на постојните пазарни сили и доведе 36 базични нафтени компании да банкротираат, најмногу од 2016 година. Гасоводи како Keystone XL исто така запреа оваа година.
Иако цените на природниот гас паднаа на рекордно ниско ниво, потрошувачката се зголеми и го замени производството на јаглен, што во САД падна за 30 отсто (Аналитичарите предупредуваат дека потрошувачката на јаглен може да се опорави во 2021 година)
На глобално ниво, обновливите извори на енергија растат рапидно. Во првата половина на 2020 година, производството на ветерна и соларна енергија се зголеми за 14 проценти и по првпат учествуваше со речиси 10 проценти во вкупната електрична енергија. Во САД, производството на обновлива енергија исто така се зголеми во 2020 година, со раст од околу 5 отсто во споредба со 2019 година. САД инсталираа рекорден број на ветерни и соларни проекти, делумно поради даночните олеснувања.
За да се исполнат климатските цели, експертите велат дека обновливите извори на енергија треба да растат уште побрзо. Новоизбраниот претседател Џо Бајден вети дека ќе го поттикне тој раст.
4. Вол Стрит го чувствува притисокот
Дури и пред COVID-19, Лари Финк, извршен директор на BlackRock (најголемата компанија за управување со инвестиции во светот), предупреди дека инвеститорите ќе треба да сметаат и на климатските промени порано отколку подоцна. Извештајот објавен во февруари покажува дека повеќето од интервјуираните инвеститори ги проценуваат климатските ризици при донесувањето одлуки.
Во последниве месеци, шесте најголеми банки во САД – вклучувајќи ги Џи Пи Морган Чејс, Бенк оф Америка и Велс Фарго, меѓу другите – соопштија дека нема да финансираат дупчење во Националниот резерват за диви животни на Арктикот, иако администрацијата на Трамп во заминување се обидува да ја забрза продажбата на концесии во паркот. Откако издвои милијарди долари на индустријата за фосилни горива во текот на годините, Џи Пи Морган Чејс во октомври објави дека ќе инвестира на начин што ќе му помогне на светот да ги постигне целите утврдени во Парискиот договор. Како што објави Bloomberg минатиот месец, времето стана тренд меѓу богатата елита.
Додека Џо Бајден се подготвува да ја преземе функцијата, големите банки предвидуваат поголема контрола врз тоа како нивните активности влијаат на климатските промени. Новоизбраниот претседател рече дека ќе издаде извршна наредба со која се бара од компаниите со кои се тргува јавно да ги објавуваат своите емисии и како тие влијаат на климатските промени. Минатиот месец, Обединетото Кралство соопшти дека ќе бара таква транспарентност.
5. Китовите покажуваат знаци на опоравување
Во водите близу Јужна Џорџија, северно од Антарктикот, научниците забележале повеќе сини китови отколку што виделе од пред крајот на трговскиот китлов во раните 1900-ти. Оваа година се избројани 55, по пет децении ретки призори во истите води.
Сините китови се најголемите животни на Земјата, а според Меѓународната комисија за лов на китови, тие биле ловени толку многу што се на работ на истребување. Се проценува дека се убиени речиси 300.000 во првата половина на 20 век, што е и нивна приближна популација пред да започне ловот. Денес има околу 2.300 примероци на јужната хемисфера.
Во истите води, грбавите китови се опоравиле многу повпечатливо и скоро ја повратиле популацијата пред ловот. Научниците гледаат надеж и за јужните китови. (Историјата на ледените китови е потажна.)
Повеќето земји ја почитуваат забраната на Меѓународната комисија за лов на китови, но претходно оваа година Јапонија, Норвешка и Исланд сè уште го правеа тоа. Сепак, на почетокот на мај, Исланд сигнализираше дека нејзините неколку китоловни компании можат наскоро да бидат затворени, па активистите против китолов се надеваат дека светот наскоро ќе го улови својот последен кит.
6. Океанот привлекува поголемо внимание
Неодамна, 14 земји соопштија дека одржливо ќе управуваат со 100 проценти од своите крајбрежни води до 2025 година и ќе заштитат океанска област што ќе биде со големина на Африка. Секоја земја вети дека ќе се бори против прекумерниот риболов, ќе инвестира во намалување на загадувањето и ќе претвори 30 отсто од нејзините национални води во морски заштитени подрачја до 2030 година. Меѓу земјите учеснички се Канада, Мексико, Јапонија, Австралија, Кенија, Гана, Норвешка и Португалија. Заедно, тие поседуваат 40 проценти од светското крајбрежје.
Иако не е дел од договорот, Обединетото Кралство на почетокот на ноември објави дека земјата заштити седум милиони квадратни километри океан на глобално ниво. Последната морска заштитна зона опфаќа повеќе од 673.000 квадратни километри кристално чисти води околу оддалечената британска територија Тристан де Акуња, архипелаг во Јужниот Атлантик.
7. Се појавува почист свет
Да го наречеме „антропопауза“ – ова е името што научниците му го дадоа на глобалниот обем на човечка активност кога COVID-19 го зафати светот и нè принуди да останеме дома. Во март, авионскиот транспорт падна на 50 проценти од оние регистрирани во март 2019 година, што е најголем пад во поновата историја, според Меѓународната асоцијација за воздушен транспорт. Сообраќајот на возила во САД и другите земји нагло опадна. По првпат, Хималаите може да се видат од делови на Индија кои обично се покриени поради загадување на воздухот.
„Природата се залекува!“, воскликна светот. (Иако фразата брзо стана интернет шега.)
Иако глобалната пандемија, која предизвика милиони заболни и уништена егзистенција, не е начин да ја направиме планетата поздрава за живот, таа ни покажа што можеме да постигнеме со амбициозна и одлучна акција.
Пандемијата, исто така, им овозможува на научниците невидена можност: можност за проучување на екосистеми без луѓе, контрола, со која влијанието на човекот може поточно да се спореди. Дури и морињата беа заборавени, што му даде на морскиот див свет пауза од човечката бучава.
