Шест руски војници кои избегаа од војната во Украина добија привремени визи за Франција додека чекаат одобрување на нивните барања за политички азил.
Активистите за човекови права го опишуваат како прв поголем случај во кој на група дезертери ѝ е дозволен влез во земја на ЕУ, пишува Guardian.
Мажите пристигнаа во Париз со различни летови во текот на изминатите неколку месеци, откако избегаа од Русија во Казахстан во 2022 и 2023 година, соопшти организацијата која им помага на војниците во бегство.
„Кога слетав во Франција, за прв пат можев целосно да дишам. Чувствував мир и слобода. Најлошото беше зад мене“, рече Александар, поранешен руски војник кој беше испратен во Украина и дезертертирал во текот на летото 2023 година, во интервју за Guardian.
Од почетокот на руската инвазија на Украина, десетици илјади руски војници дезертирале или одбиле наредба да се борат, според активистите за човекови права и групите кои им помагаат на војниците во бегство.
Сепак, Западот долго време се соочува со одлуката дали да ги прифати руските војници кои дезертирале, заедно со прашањата дали тие треба да се сметаат за херои, потенцијални безбедносни закани или воени злосторници. Иако ЕУ и нејзините членки јавно разговараа за можноста за обезбедување азил на руските дезертери, не беше донесена одлука и беше тешко за дезертерите да добијат азил.
„Ова е првпат една земја од ЕУ да ослободи група дезертери кои немале никакви патни исправи или странски пасоши“, рече Иван Чувиљаев, портпарол на Go By The Forest, организација која им помага на руските војници во дезертерство и кој работеше на случајот со овие шест војници.
Повеќето од дезертерите побегнаа во земјите кои граничат со Русија, како Ерменија и Казахстан, каде што можат да влезат без пасош, но остануваат заробени без можност за понатамошно патување.
Москва вложи големи напори да ги пронајде. Патем, има сè повеќе инциденти во кои дезертери кои се кријат во постсоветските земји на дофат на Кремљ се киднапирани или депортирани назад во Русија. Нивната несигурна ситуација поттикна погласни повици од мировните активисти да им дадат на војниците безбедно засолниште со тоа што ќе им се дозволи да бараат азил на Запад.
„Никогаш не можете да се чувствувате безбедно во Казахстан, мора да бидете невидливи цело време“, рече Александар, кој опиша дека живее без СИМ картичка или банкарска сметка за да не биде следен од Русија. Од Казахстан, Александар започна да води анонимен канал на YouTube во кој ги повикува другите војници да дезертираат.
Поборниците за мир како Чувиљаев сега веруваат дека подготвеноста на Франција да ги прифати дезертерите може да создаде преседан и да испрати силен сигнал до другите западни нации, потенцијално забрзувајќи го процесот.
„Француската одлука е резултат на широката соработка меѓу француските власти и група организации за човекови права“, рече Чувиљаев, чија организација им помогна на повеќе од 2.000 војници да избегаат во странство.
Чувиљаев рече дека секој од дезертерите бил детално проверуван со месеци поради нивниот „силен, конзистентен антивоен став“ пред да биде пуштен во Франција. „Разбираме дека на Запад има стравувања дека некои можеби не се онакви какви што велат дека се“, рече тој.
Меѓу оние на кои им беа дадени привремени визи има и мажи кои учествуваа во војната против Украина, како и регрути и офицери кои успеаја да избегнат да бидат испратени на бојното поле. Чувиљаев верувал дека нивното доаѓање во Франција може да послужи како поттик за другите Руси да ја напуштат војската.
„За некој што размислува за дезертерство, клучно е да има визија за иднината во слободна земја, наместо да се соочи со затвор или несигурна егзистенција во земја што граничи со Русија, живеејќи во постојан страв од депортација“, рече тој.
Кремљ неодамна ги засили напорите за сузбивање на дезертерството, ловење и затворање војници дома и во странство додека се бори да ја задоволи постојаната потреба на Украина од работна сила. За да го обесхрабри дезертерството, Путин потпиша серија закони со кои се заоструваат казните, вклучително и затворски казни до 15 години и конфискација на имотот на дезертираните војници.
Исто така, нашироко се проширија медиумските извештаи и личните сведоштва за таканаречените „дупки и јами“, визби во кои против нивна волја се чуваат офицери и обични војници со денови поради одбивање да се борат.
Независниот медиум Mediazone објави дека властите отвориле најмалку 7.400 случаи против руски војници обвинети дека ги напуштиле своите единици без дозвола во изминатите две години. Вистинските бројки се веројатно поголеми со оглед на систематските обиди на Кремљ да ги скрие информациите за војската.
Русија, исто така, тргна по дезертери кои се кријат во странство, вршејќи притисок врз соседните земји да ги предадат. Во декември 2022 година, Казахстан го депортира рускиот разузнавач Михаил Жилин, кој дезертирал. Во март 2023 година, рускиот суд го осуди Жилин на шест и пол години затвор.
Во февруари, Максим Кузминов, руски пилот кој пребегнал во Украина, беше убиен пред неговиот стан во крајбрежниот град Аликанте, Шпанија, каде што престојувал, во операција која нашироко му се припишува на руското разузнавање.
Свесен за должината на Русија беше подготвена да ги казни дезертерите, Александар се надеваше дека ќе им помогне на повеќе поранешни војници да се преселат на запад. „Знам низ што минуваат овие момци. Не смееме да ги изневериме“, рече тој.
