Шпанските власти ќе ги истражат причините за неколкучасовниот прекин на снабдувањето со електрична енергија што вчера ги погоди Шпанија, Португалија и делови од Франција, изјави денеска шпанскиот премиер Педро Санчес, а експертите засега не веруваат дека станува збор за сајбер напад.
„Ќе бидат преземени сите потребни мерки за да се спречи ова повторно да се случи“, изјави Санчес на прес-конференција, најавувајќи формирање истражна комисија која ќе го надгледува министерството за еколошка транзиција. Националниот суд ќе истражи и можна ИТ саботажа, иако експертите засега не веруваат дека ова била причина за затемнувањето.
„Техничарите на електричната мрежа вршат анализа на системот. Ги очекуваме првите прелиминарни резултати во наредните часови или денови“, рече премиерот. „Ниту една хипотеза нема да биде отфрлена додека не ги добиеме овие резултати од анализата“, додаде тој.
Судија во Националниот суд во Мадрид, кој е одговорен за најтешките злосторства во земјата, вклучително и тероризмот, најави започнување истрага за можна „компјутерска саботажа“, што би претставувало тероризам. Експертите засега не веруваат во ова.
„По анализите што ги спроведовме досега, можеме да исклучиме сајбер инцидент на електричната мрежа“, се вели во соопштението на операторот на шпанската електрична мрежа, REE, потпишано од нејзиниот главен оперативен директор, Едуардо Прието. Ни португалската влада не верува дека се работи за сајбер инцидент.
REE вчера соопшти дека се случила силна осцилација во мрежата, што предизвикало шпанскиот систем да се исклучи од европската мрежа. Премиерот Санчез нагласи дека дефектот не е поврзан со недостигот на нуклеарна енергија во Шпанија, како што критикуваат десничарите и некои граѓани на социјалните мрежи.
Прашањето за нуклеарната енергија е во срцето на политичката дебата во Шпанија со месеци, откако владата објави дека наскоро ќе затвори два од последните пет реактори, кои обезбедуваат 20 проценти од потрошувачката на електрична енергија во земјата, во споредба со 40 проценти, што отпаѓа на сончевата и ветерната енергија.
Вторник, 29 април, 11:30 часот, Мадрид. Да не беше тоа што вчера се случи масовен и невиден прекин на струја во историјата на нашата земја, кој го остави целиот Пиринејски Полуостров без електрична енергија, ќе изгледаше како обичен работен вторник: автобусите возат со вообичаените патници, метрото повторно функционира нормално, лекарските прегледи се одржуваат како секој ден... Сепак, RTVE.es провери на улица дека во суштина не е обичен ден, бидејќи се чувствува одреден „немир“ меѓу граѓаните.
„Преживеавме многу: пандемија, Филомена, ерупција на вулкан (на Ла Палма), поплава и сега прекин на струја... Што ќе биде следно?“, се прашуваат Мари Кармен и Ана, две средовечни жени, додека чекаат на автобуската станица на О’Донел. Двете признаваат, во разговор за RTVE.es, дека чувствуваат одреден „немир“ и „страв“ за тоа што може да се случи понатаму.
Всушност, Мари Кармен признава дека не се возела со лифт од прекинот, иако живее на третиот кат. „Иако имам проблеми со коленото, не сум го користела лифтот и нема да го користам додека не се стабилизира ситуацијата“, вели таа. Ана, пак, вели дека бидејќи е на боледување поради проблеми со нозете и живее на осмиот кат, морала да користи лифт за да оди на лекарски преглед, но тоа го направила со „страв“ дека може да остане заглавена.
Иако на изглед сè функционира како пред прекинот, продавниците сè уште ги чувствуваат последиците од недостатокот на струја од понеделникот: има помалку клиенти, а покрај тоа, телефонската и интернет покриеност сè уште е слаба, па терминалите за картички често не работат.
„Отворивме со одредена нормалност, иако на почетокот не работеше терминалот за картички, но сега функционира без проблем. Исто така, имавме помалку клиенти од вообичаено, особено пред повторното отворање на метрото“, објаснува Јоланда, вработена во една од кафулињата на улицата Доктор Ескердо, до влезот на метрото О’Донел.
Хорхе, кој работи во пунктот на ONCE до истиот излез од метрото, вели дека и овој вторник сè уште има одредени „проблеми со наплата“ од клиентите. „Системот работи побавно од вообичаено“, се жали тој.
Поради толку проблеми со плаќањето со картичка, „луѓето повеќе плаќаат во готово“, потврдува Мар, фармацевтка на улицата О’Донел, која исто така признава дека денот е „малку помирен“ од другите кога станува збор за клиенти. Дополнително, во аптеката за кратко време имале проблем со електронскиот систем за рецепти.
Но, не сите носат кеш со себе. Ана е една од тие што немала пари во паричникот и не можела да плати во ветеринарната амбуланта, каде што го однела своето маче, бидејќи терминалот за картички не работел.
Има и такви што, иако имале пари, не можеле да направат набавки во вторникот наутро. Кармен и Диего, пензионерски брачен пар, отишле во неколку супермаркети во нивната населба по враќањето од патување, и ги нашле полиците празни. „Сè е испразнето; нема месо, риба, јогурт... Нема ништо. Луѓето вчера мислеа дека е крај на светот“, вели таа со разочарување.
Од друга страна, лекарските прегледи и болничките тестови се одвиваа без проблеми. Мануел имал закажано колоноскопија во болницата Санта Кристина и се плашел дека по сите подготовки нема да може да ја направи. „Но, утрово ми се јавија од болницата да потврдат дека прегледот останува и да прашаат дали ќе дојдам“, вели тој.
И Кристина, која со својот мал син била на контрола во болницата Грегорио Марањон, потврдува дека немале проблеми со прегледот и дека докторот ги примил како што било планирано.
Поради проблемите со комуникацијата што продолжуваат и овој вторник, некои морале лично да одат во болницата за да проверат дали закажаните операции се уште важат. Таков е случајот со Мила, која отишла во болницата Санта Кристина за да се информира. „Живеам блиску и бидејќи телефонот не работи добро, отидов да прашам дали ќе ја оперираат внука ми попладнево, бидејќи не е итна операција. Ми потврдија дека ќе ја оперираат“.
Спротивно на тоа, домашните посети не се одвивале како обично. Бабата на Марија Тереса очекувала медицинска сестра да дојде дома за анализа, но во вторникот наутро ѝ се јавиле да ја откажат посетата.
Училиштата и средните училишта ги отворија вратите, како што е работен ден, но наставата не се одвива нормално. „Не напредуваме со материјалот бидејќи недостигаат многу соученици. Денот е чуден“, признаваат Паула, Пабло и Ирене, ученици во Real Colegio Nuestra Señora de Loreto, кои излегле на пауза. „Барем го користиме времето за да прашаме прашања и да го напишеме говорот за матура“, додаваат.
Има и такви што морале да останат да работат од дома, бидејќи на работното место сè уште немало струја. „На мојот сопруг му јавија утрово да не оди на работа во индустриската зона Барахас бидејќи сè уште нема струја“, објаснува Исабел.
Други, пак, не можеле ни да работат од дома, ниту во канцеларија, бидејќи интернетот бил нестабилен и не можеле да се поврзат никако. „Мораше да одам во кафуле со Wi-Fi во друг дел од градот за да можам да работам“, вели револтирано Марија.
По проблемите со јавниот превоз за враќање дома во понеделникот, некои одлучиле да излезат порано од дома или да се движат со велосипед. „Излегов час и половина порано за да одам на работа, бидејќи вчера ми требаа два часа да се вратам. Но, денес стигнав брзо, бидејќи метрото работи како и обично, па сега чекам да ми почне смената“, вели Хесус, вработен во Colegio Santa Ana y San Rafael.
„Отидов на работа со велосипед бидејќи не знаев дали ќе биде отворено метрото. Го подготвив велосипедот синоќа и на крајот стигнав побрзо отколку со јавен превоз или автомобил. Обично ми требаат 25-30 минути, а со велосипед стигнав за само 20 минути“, изненадено вели Феликс.
Еден од вработените во супермаркетот Mercadona во центарот на Барселона ја опишува ситуацијата за време на масовниот прекин на струја: „Земаат вода, тоалетна хартија, мешунки, свеќи...“.
Атмосферата е чудна: има обезбедување кај касите, сите ладилници се затворени (со врати или алуминиумски ролетни), а луѓето се движат брзо и со напнатост, но не се сигурни што најпрво да купат. Некои, како Паола, жена на средни години со преполнета количка, земаат само трајни производи: вода, ориз, сува тестенина, конзервиран домат, шеќер, јајца, леб во кеси, тоалетна хартија и паста за заби.
На касите работат читачите за баркодови и плаќањето со картичка, но не и лентите што ги пренесуваат производите до касиерките.
Супермаркетот се наоѓа во многу централна улица, во време на ручек, и метежот од локалните жители се меша со туристите (кои купуваат вода и овошје) и со луѓето од канцелариите кои се навикнати да „слезат по нешто“. Најмногу се купуваат готова храна, салати, гвакамоле, шишиња вода. „Нема веќе готови салати“, вели еден од вработените кој ги чува ладилниците. Тој ги крева и спушта ролетните кога клиентите ќе побараат, обидувајќи се да го задржи студот. „Имаме генератори, но не знаеме колку ќе траат“, додава истиот работник. Всушност, повеќето ладилници (со сувомеснати, месо, млечни производи) се полни, бидејќи луѓето ги гледаат затворени и ги прескокнуваат. Се намалува и залихата на флаширана вода и пијалоци. Пекарницата е празна, веројатно за да не се троши струја за печење.
Ситуацијата е навистина посебна. Малку по малку се враќа струјата, на улицата повторно работат семафорите, некои имаат сигнал на телефон... Овој мешан амбиент (нешто работи, нешто не) се пренесува и во супермаркетот. Работат ескалаторите што ги поврзуваат двата ката, но се во темница. Рибарницата работи нормално, но купувачите се прашуваат дали ќе им работи фрижидерот дома. Има и такви што сакаат да купат многу вода, но на каса сфаќаат дека немаат како да ја однесат. Една постара жена изгледа исплашено и не сака да зборува, но долго време стои со количка и неколку осум-литарски канти вода, не знаејќи како да ги однесе дома.
На излезот има многу луѓе кои јадат готови јадења на високите маси со столчиња. И уште една интересна сцена: редица пред тоалетите. Туристите се збунети од чудната атмосфера, најмногу затоа што немаат мобилен интернет или сигнал. Но, ако ионака шетале пеш, не разбираат целосно што се случува.
Овој Mercadona не е единствениот супермаркет во центарот што работи со полна пареа. И супермаркетите што работат 24 часа имаат редици пред касите: просториите се целосно во темница, но некако системите за плаќање функционираат. Пред еден од нив, маж во работна униформа јаде во својот автомобил. Разговара по телефон како ништо да не се случува. „Сега имам сигнал, но немам интернет“. За јадење купил сувомеснато и леб. И се чуди: „Може да дојде крајот на светот, но банкарските терминали никогаш не умираат“.
