Зошто сината боја е многу ретка во природата?

Сината боја отсекогаш ги фасцинирала луѓето со својата реткост и убавина. За разлика од зелената, кафената или црвената, сината се појавува релативно ретко во природата, особено кога зборуваме за растенија и животни. Додека можеме да видиме прекрасни нијанси на сино на небото и водата, овие бои не се резултат на пигменти, туку на расејување на светлината. Зошто сината боја е толку ретка во природниот свет? Овие прашања нѐ водат низ интересните области на хемијата, физиката, биологијата и еволуцијата.

Хемиски и физички причини

Сината боја е ретка во природата поради неколку хемиски и физички причини. Прво, многу малку природни пигменти можат да произведат сина боја. Пигментите се супстанции кои апсорбираат одредени бранови должини на светлина и рефлектираат други, со што се создава бојата што ја гледаме. На пример, хлорофилот ги апсорбира црвените и сините бранови должини на светлината и ја рефлектира зелената боја, поради што растенијата се зелени. Сепак, формирањето на синиот пигмент бара специфични хемиски соединенија кои се ретки во природата.

Наместо тоа, сината боја во природа често доаѓа од структурните бои. Структурните бои се создаваат кога микроструктурите на површината на објектот го менуваат начинот на кој светлината комуницира со таа површина. Овие микроструктури можат да се свиткаат, да се распрснуваат и да се мешаат со светлината така што само сината бранова должина се рефлектира. Ова е причината зошто пердувите на сините птици или крилјата на сините пеперутки изгледаат сино иако не содржат син пигмент.

Еден пример за структурна боја е феноменот наречен Тиндалов ефект. Овој ефект предизвикува светлината да се расејува во различни насоки, при што сината светлина се расфрла повеќе поради нејзината пократка бранова должина. Ова е причината зошто небото изгледа сино - молекулите на воздухот повеќе ја расфрлаат сината светлина отколку црвената.

Remote video URL
Биолошки примери

Многу организми во природата користат структурни бои за да постигнат син изглед. Птиците се еден од најдобрите примери. Сината сојка (blue jay), позната по своите светлосини пердуви, користи сложени наноструктури кои се наведнуваат и ја рефлектираат светлината за да го создадат синиот изглед. Овие структури се толку сложени што дури и кога пердувите ја губат својата боја, сината нијанса сѐ уште може да се види под одредени агли на светлина.

Пеперутките се исто така фасцинантни примери за употреба на структурни бои. Пеперутката Morphidae, позната по своите светлосини крилја, користи слоеви на микроскопски лушпи кои ја рефлектираат сината светлина. Овие лушпи се распоредени во прецизни обрасци кои создаваат интензивна сина боја кога светлината ќе падне врз нив под одреден агол. Интересно е што ако овие лушпи се оштетат или отстранат, сината боја исчезнува бидејќи нема вистински пигмент.

Растенијата може да покажат и сини нијанси, иако тоа е ретко. Сините цветови, како оние на растенијата од родот Gentiana, користат комбинација од пигменти и промени во pH за да се добие сина боја. Овие цвеќиња можат да ја променат киселоста на нивните пигменти, што резултира со сина боја наместо вообичаените црвени или виолетови нијанси.

Еволутивни предности на сината боја

Сината боја може да обезбеди одредени еволутивни предности за организмите што ја поседуваат. Една од најважните функции на сината боја во природата е да привлече партнер. Кај многу видови птици, мажјаците со светлосини пердуви често се попривлечни за женките. Ова е дел од сексуалната селекција, каде светлите бои го сигнализираат здравјето и генетскиот квалитет на потенцијалниот партнер.

Друга важна функција на сината боја е да ги одврати предаторите. Некои организми ја користат сината боја како предупредувачки сигнал. На пример, одредени видови жаби користат светли бои, вклучително и сина, за да сигнализираат дека се отровни и затоа непожелни за предаторите. Овој механизам е познат како апосематизам.

Сината боја исто така може да игра улога во камуфлажата. Иако е ретка, некои организми ја користат сината боја за да се спојат со нивната околина, особено во водните живеалишта каде сината боја може да помогне да се сокријат од предатори или плен. Рибите како синиот танг ги користат своите сини нијанси за да се скријат меѓу коралите и растенијата во океанот.

Синиот танг, риба позната по своите живописни сини нијанси, ја користи својата боја за да се камуфлира во коралните гребени, ефикасно криејќи се од предаторите.
Заклучок

Сината боја, иако е ретка по природа, игра значајна улога во биологијата и еволуцијата на многу организми. Преку хемиски и физички процеси, биолошки примери и еволутивните предности, сината боја ги фасцинира научниците и лаиците со својата сложеност и убавина. Разбирањето зошто сината боја е ретка ни дава подлабок увид во природните процеси и еволутивните механизми кои го обликуваат светот околу нас. Додека продолжуваме да ги истражуваме овие феномени, сината боја сигурно ќе остане симбол на мистеријата и убавината во природниот свет.

Тагови
реклама

Колку треба да пешачите секој ден според возраста за да бидете здрави?

Read more

Русија го казни Google за видеоснимките на кои се гледа како руските војници учат да се предадат

Read more

Кога чешањето на кожата може да биде симптом на рак?

Read more

Скопје завеано во снег, ќе врне и во наредните денови

Read more

Вести

Историчар тврди дека го открил идентитетот на озлогласениот сериски убиец Џек Мевосек

Read more

Серијата Samsung Galaxy S24 добива одлична ВИ карактеристика

Read more

Математика – универзален јазик на универзумот или само човечка опсесија со бројки?

Read more

Како новата вештачка интелигенција на Meta може да ви ги чита мислите?

Read more
 

Гик

Историчар тврди дека го открил идентитетот на озлогласениот сериски убиец Џек Мевосек

Читај повеќе

Серијата Samsung Galaxy S24 добива одлична ВИ карактеристика

Читај повеќе

Математика – универзален јазик на универзумот или само човечка опсесија со бројки?

Читај повеќе
  • play_arrow

Нинџа желките доаѓаат во Call of Duty

Читај повеќе
  • play_arrow

Како новата вештачка интелигенција на Meta може да ви ги чита мислите?

Читај повеќе

Instagram тестира нова контроверзна опција

Читај повеќе

Ако имате iPhone, веднаш исклучете една функција

Читај повеќе

Пекинг одобри изградба на подводна „вселенска станица“

Читај повеќе

Нова технологија ја претвора топлината од издувните гасови од авиони и автомобили во електрична енергија

Читај повеќе