Со еден потег, Доналд Трамп викендов ја ослободи Европа од оковите на американскиот безбедносен балон.
„Не би ве заштитил, всушност би ги охрабрил да прават што сакаат“, му рече Трамп на еден европски лидер за тоа како би одговорил доколку нивната земја биде нападната од Русија. „Мора да платите!“, додаде тој.
Не е важно што рекол Трамп за тоа што би направил доколку другите земји од НАТО не ја исполнат целта на Алијансата за трошење 2 отсто од економското производство. Со фрлање сомнеж во посветеноста на Америка кон НАТО на таков директен и фундаментален начин, тој ефективно заби колец во срцето на Алијансата, пишува колумнистот на Polotico Метју Карнишниг.
Речиси и не е важно дали повторно ќе победат во оваа фаза, јасно е дека Европа е оставена сама. Единственото вистинско прашање што ќе го решат изборите за европската безбедност е моментот на колапс на НАТО. Се разбира, администрацијата на Бајден би го оспорила ова, тврдејќи дека ако актуелниот претседател повторно победи, НАТО ќе биде безбеден како и секогаш.
Но, колку долго? Голем дел од дискусијата досега за коментарите на Трамп се фокусираше на консензусот на повеќето луѓе кои сосема со право мислат дека тоа би било против американските интереси. Но, за Европа во оваа фаза тоа е речиси неважно.
Европа би била луда доколку ја препушти својата безбедност на каприците на околу 50.000 американски гласачи на секои четири години во т.н. swing states, односно кои постојано не гласаат конзистентно за демократите, односно за републиканците. Грубо кажано, точно 50.000 гласачи ја направија разликата на последните претседателски избори.
Реалноста е дека кој и да победи во ноември, движењето MAGA (Make America Great Again) на Трамп ќе остане фактор во американската политика уште некое време. Кој може да каже дека републиканскиот наследник на Трамп нема да ја продолжи анти-НАТО реториката? Ова е ризик што Европа не може да го игнорира.
Дури и како кандидат, Трамп го покажа степенот на своето влијание врз Републиканската партија, принудувајќи ја минатата недела да го блокира законодавниот пакет што вклучуваше уште еден круг на многу потребна воена помош за Украина. Американскиот Конгрес може или не може да ѝ помогне на Украина во иднина.
Заклучокот е дека стана ризично да се смета на Америка. Со оглед на тоа што е во прашање - ризикот од рускиот јарем - Европа нема друг избор освен да започне со подготовка на планот Б. Засега европските лидери сè уште се во фаза на гнев, или негирање.
„Секоја сугестија дека сојузниците нема да се бранат меѓусебно ја поткопува целата наша безбедност, вклучително и безбедноста на САД, и ги става американските и европските војници на зголемен ризик“, рече генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, во изјава викендов, една од налетот на слични изјави со кои се критикува поранешниот претседател.
Добро, и што сега?
Вистина е дека Европа има само самата вина за калта во која е заглавена. Трамп со години зборува за проблемите на НАТО, но далеку од тоа дека го измисли жанрот. Американските претседатели уште од Двајт Ајзенхауер се жалеа на европските сојузници кои ја затегнуваат американската одбрана.
Она што Европејците не сакаат да го слушнат е дека Трамп е во право: го искористија НАТО и не го платија (доволно). Покрај тоа, секогаш беше нереално да се очекува САД засекогаш да ја платат сметката за европската безбедност.
Сепак, откако Трамп загуби од Бајден во 2020 година, се чинеше дека сè се врати во нормала. Бајден, доживотен приврзаник на трансатлантската соработка, се обиде да ја поправи штетата што Трамп му ја направи на НАТО дозволувајќи им на Европејците да се вратат во нивната комфорна зона.
Иако вкупните трошоци за одбрана се зголемија во последниве години во Европа - како што треба, со оглед на војната на Русија против Украина - тоа сè уште не е доволно. Само 11 од 31 членка на НАТО се очекува да ја исполнат целта за трошење во 2023 година, на пример, според сопствените податоци на НАТО. Германија, главната цел на гневот на Трамп, допрва треба да ја достигне границата од 2 отсто. Сепак, тие веројатно ќе го направат оваа година, само затоа што германската економија се намалува.
Точно е дека топлата прегратка на Бајден уште еднаш ја задуши Европа во лажно чувство на сигурност. Наместо да ја принуди индустријата да го засили производството на оружје и повторно да воведе регрутација во земји како Германија, каде што беше исфрлена, Европа се вгнезди во скутот на Америка.
Не е изненадувачки што континентот, со своите дарежливи држави на благосостојба и пацифистичко население, тргна по патот на најмал отпор, со забележителни исклучоци на Балтикот и Полска.
Од почетокот на руската инвазија на Украина во почетокот на 2022 година, фокусот на германската национална дебата се префрли од војна на топлински пумпи и масовна миграција. И покрај тоа што земјата ја зголеми поддршката за Украина, јавноста имаше други работи на ум. Во текот на изминатата година, Русија падна од првото на седмото место во перцепцијата на заканите на Германија, според студијата објавена оваа недела.
Шокантната изјава на Трамп треба да помогне да се пренасочи стратешкиот компас на Европа.
Францускиот претседател Емануел Макрон зборува многу за стремежот кон европската „стратешка автономија“, но неговата земја всушност не направи ништо за да го направи тоа реалност.
Прво треба да се реши нуклеарното прашање. Благодарение на Франција и Обединетото Кралство, Европа би имала на располагање околу 500 нуклеарни бомби, што е прилично скромно во споредба со речиси 6.000 боеви глави на Русија. Сепак, ниту една од двете земји не се обврза да ги користи за заштита на остатокот од континентот.
Решавањето на ваквите проблеми одзема време и комплицирано. Европа не треба само да ги обнови своите армии, туку треба да го репрограмира својот колективен начин на размислување. Како што се приближува втората годишнина од неуспешниот марш на Владимир Путин во Киев, војната и нејзините импликации за европската безбедност остануваат премногу апстрактни за многу Европејци, особено за оние во Западна Европа.
Дури и ако Европа ја сфати реалноста со која се соочува, можеби е предоцна. На хартија, Европа, со колективни воени трошоци приближно трипати поголеми од оние на Русија и економија многу пати поголема од неа, треба да може да се грижи за себе. Проблемот е што на Европа ѝ истекува времето.
Заменувањето на она што НАТО би го загубило доколку Америка замине, ќе трае со децении и ќе чини безброј милијарди. И повеќето европски лидери не го ни прифатија вистинскиот факт дека американската заштита практично веќе исчезна.
Замислете, за доброто на аргументот, дека Трамп беше инаугуриран на почетокот на 2025 година и дека таа пролет Путин одлучи да ја тестира решеноста на НАТО со марширање во Естонија. Дали Трамп ќе ризикува нуклеарен конфликт со Путин за малата Естонија? Одговорот веќе го знаеме.
Пофундаменталното прашање е дали Европејците имаат сила да се обединат и да се бранат без Вашингтон да ги води. Историјата сугерира дека тоа само ќе се сведе на хаос. Сетете се како Европа се справи со распадот на Југославија во 90-тите.
„Европа не може да остане обединета без Соединетите Американски Држави“, рече Бајден во говорот во Сенатот во 1995 година за време на босанската криза. „Нема морален центар во Европа. Европа сега има шанса да докаже дека не е така. Ако успеат, за тоа ќе можат да му се заблагодарат на само еден човек, истакнува колумнистот на Politico.
