Незаинтересираноста за традиционалното занимање сточарството е проблем низ целиот свет.
Кога веќе им е доста од стрес, врева, гужви и асфалт, многумина често велат дека „ќе одат да пасат овци“. Сепак, статистички гледано, речиси никој не го прави тоа.
Незаинтересираноста за традиционалното занимање сточарство не е проблем само на нашите простори, туку со него се соочува целиот свет. Затоа неодамна во Бугарија беше пуштено во употреба првото официјално училиште во кое се учи да се биде овчар.
Првата овчарска академија беше отворена во живописната околина на Пирин планина и веќе предизвика голем интерес.
Овчарската академија се вика „По Тодорови Кошари“, по рефренот на позната бугарска народна песна, а е основана со цел да се зачуваат автохтоните раси овци и кози, како и стариот занает.
Училиштето се наоѓа на планината Пирин, во близина на селото Влахи во југозападна Бугарија.
Околината во која се наоѓа е речиси идилична, мирна, далеку од цивилизација и затоа е совршена за изучување на професија каде работното место изгледа токму така.
Првите учесници на школата за идни овчари беа 20 возрасни и 8 деца.
Сточарството и овчарството некогаш беа исклучително важни во Бугарија, земја чија економија во минатото претежно се базираше на земјоделството.
Иако ова се менува денес, традициите како што се одгледување овошје и зеленчук и грижа за добитокот сè уште се почитуваат.
Во минатото, овчарските вештини се пренесувале од татко на син, но денес повеќето луѓе немаат од кого да учат.
Токму оваа празнина сака да ја пополни Академијата за овчари. Обуката има четири нивоа и ќе им помогне на учениците да се запознаат со историјата на автохтоните раси во земјата, да градат штали, да пасат и молзат животни, да расчистуваат пасишта и да научат традиционални практики на сточарство.
Основачите на Академијата се надеваат дека ќе успеат да обезбедат опстанок на автохтоните раси на овци и кози.
Најважни се карачанските овци и планинските долговлакнести кози.
Овие две раси играат важна улога во одржувањето на рамнотежата на екосистемот во планинските предели на оваа балканска земја.
А традиционалните раси на домашни животни обезбедуваат биодиверзитет и вреден локален генетски фонд, истакнуваат основачите на Академијата.
Во август 2023 година почнаа првите часови во Академијата за овчари „По Тодорови кошари“ на Тодор Георгиев. Горе во високите планински пасишта на Пирин, дваесетина ентузијасти десет дена се обучуваа за пасење на високи планини заедно со неколку стотици каракачански овци и кози.
Ова не е баш активност за „тим билдинг“: условите во планините се тешки - топлина, инсекти, прашина, понекогаш обилни дождови. Работата е многу физички напорна. Сепак, интересот за иницијативата е голем и се планира да има „курс“ во секоја сезона.
Тодор е наследник на сточарска фамилија од Кресна. Фармата „По Тодорови кошари“ му припаѓала на неговиот дедо, кој подигнал едно од последните големи планински стада пред колективизацијата на почетокот на социјализмот. Последователно, неговиот татко, а потоа тој и неговите браќа, сепак успеаја да ја одржат фармата во живот, иако во многу помал обем. Во последните години, Тодор успеа да ги зголеми и врати семејните стада на близу 1000 каракачански овци и долговлакнести планински кози „Каменарки“ - потомци на каракачанските кози, кои се многу добро прилагодени на карпестиот терен на Пирин Планина.
По образование е еколог, дипломирал на отсекот Екологија и заштита на животната средина на Југозападниот универзитет, а работи и како главен специјалист „Контрола и безбедност“ во Националниот парк Пирин. Сепак, сточарството му е во крвта.
„Пораснав со ова наследство - животните, амбарите во планините. Тоа ми е исклучително вредно и сакам да го зачувам и заштитам“, вели Тодор. Тој додава дека долго време размислувал како да го популаризира овој вид сточарство, бидејќи смета дека во Бугарија има луѓе кои „во гените го носат овчарството“.
Поттик за создавање на Академијата добил откако тој и неговата сопруга решиле да се регистрираат и како мали млечни производители. Долго време прават млеко и сирење - главно за домашни потреби и за пријатели. Меѓутоа, со текот на времето расте интересот за висококвалитетни млечни производи од животни што пасат.
„Многу луѓе почнаа да сакаат да купуваат млеко и сирење од нас, а ние почнавме да не се носиме со семејното производство. Затоа решивме да направиме мала млекарница“, вели Тодор.
Промоцијата на иницијативата се одвива преку Facebook страница која ја уредува неговата сопруга. На почетокот идејата се споделуваше без многу врева во релативно тесен круг, но се покажа дека имало поголем интерес и за кратко време се собрале многу луѓе. Групата од дваесетина брзо се полни.
Заинтересираните се претежно млади мажи, некои доаѓаат со своите деца. Според сопственикот на фармата, повеќето од нив се урбани луѓе, млади, добро образовани, со кариера во различни сфери на економијата - ИТ специјалисти, претприемачи, менаџери.
„За некои, мотивацијата мора да беше малку да избегаат од монотонијата на градскиот живот. За други, идејата за планините, стадата, дивината им изгледаше малку романтична - еден вид повик од минатото. Во секој случај, она што ги обедини овие момчиња е дека сите имале правилен став - однос кон земјата, кон традициите, кон чистата храна“, вели Тодор.
Августовскиот тренинг се одвивал во летна штала високо во планините. Работата започнува во 6 часот и трае до 22 часот и вклучува пуштање на животните на пасење, молзење, одржување и изградба на нови живеалишта и помошни градби, како и сите други секојдневни активности што ја придружуваат работата на сточарот.
Тодор нема илузии дека сите „студенти“ ќе го изберат овој живот, но се надева дека барем еден од нив некогаш ќе реши да има своја фарма и да стане сточар, иако тоа е многу тешка „професија“. Сепак, интересот за „Овчарската академија“ сепак покажува дека постои надеж дека малото планинско земјоделство еден ден повторно ќе биде атрактивна егзистенција. А „До Тодорови кошари“ планира да прави вакви тренинзи во секоја сезона - пролет, лето, есен и зима.
