Малкумина можеа да предвидат дека Си Ѓинпинг ќе стане најголемиот лидер на Кина каков земјата немала со децении, а сега тој е подготвен да прифати историски трет мандат на чело на Комунистичката партија. Пред десет години за Си се знаеше малку, освен фактот дека тој е „принц“, бидејќи татко му бил еден од револуционерните водачи, пишува BBC.
Неговото потекло му помогна да ја добие поддршката од партиските старешини, што беше клучно за неговото доаѓање на власт во рамките на кинеската Комунистичка партија, бидејќи лидерите честопати имаа политичко влијание дури и по пензионирањето.
„Пред неговиот подем, Си Ѓинпинг се сметаше за некој кој е подготвен на компромис со секого“, вели Џозеф Февсмит, експерт за политиката на кинеската елита, при Универзитетот во Бостон.
Но, 10 години подоцна, авторитетот на Си се чини неспорен, а неговата моќ неспоредлива. Како се случи ова? Мао Ѕетунг, основачот на комунистичка Кина, еднаш рече: „Политичката моќ доаѓа од цевката на пиштолот“.
По формирањето на Народна Република Кина во 1949 година, Мао се погрижи партијата, а не државата, да ја контролира Народноослободителната армија. Оттогаш, лидерот на Комунистичката партија е и претседател на Централната воена комисија.
Си имаше повеќе среќа од неговиот претходник Ху Ѓинтао бидејќи веднаш стана претседател на Централната воена комисија и не требаше да губи време за елиминирање на опозицијата во вооружените сили.
Најшокантната епизода се случи во 2014 и 2015 година, кога поранешниот потпретседател на Централната воена комисија Ксу Каихоу и поранешниот генерал Гуо Босјонг беа обвинети за корупција.
„Тие веќе беа пензионирани кога секирата падна, но способноста на Си да ги отстрани го намали долгогодишното влијание на поранешниот кинески лидер Ѓијанг Ѕемин во војската. Тоа, исто така, испрати силен сигнал до сегашните воени офицери дека никој што се спротивставува на контролата на Кси не е имун на последиците“, вели Џоел Вутноу, виш соработник на Националниот универзитет за одбрана финансиран од Пентагон.
Во 2015 година, Си ја ревидираше структурата на војската. Тој укина четири воени штабови и ги замени со 15 помали агенции. Новата структура и овозможува на Централната воена комисија да издава наредби директно до различни гранки на војската, вклучувајќи ги дури и финансиските ревизори, кои сега мора директно да известуваат до комисијата, истакнува Вутноу.
Над сè е инсистирањето на апсолутна лојалност кон Си, нешто што сè уште се нагласува. Во септември, официјалниот весник на Народноослободителната армија објави напис во кој се нагласува дека Централната воена комисија е всушност врховна команда.
„Пораката помага да се спротивстави на секоја тенденција да се развие лојалност кон високите генерали кои еден ден би можеле да му се спротивстават на Си. Партиската лојалност значи дека се очекува војската да ги изврши сите наредби за да ја задржи партијата, а особено Си, на власт“, смета Тимоти Хит, истражувач за одбрана во американскиот тинк-тенк RAND.
По насочувањето на цевката од пушката, неопходно е да се вметне ножот - внатрешен безбедносен уред - за целосна контрола.
Две години откако Си дојде на власт, властите го потврдија апсењето на „тигарот“, поранешен шеф на внатрешната безбедност Џоу Јонгканг, под обвинение за корупција. Тој беше тесно поврзан со Бо Силаи, друг „принц“ кој беше ривал на Си.
Истрагата предизвика политички шок бидејќи го прекрши непишаното правило според кое членовите на Постојаниот комитет на Политбирото, најмоќното партиско тело, нема да бидат предмет на кривична казна.
„Си Ѓинпинг се покажа како немилосрдно брилијантен политичар кој трпеливо го пробуваше својот пат низ системот пред да го искористи моментот да владее“, вели Нил Томас, висок кинески аналитичар во Eurasia Group, додавајќи:
„Старешините од Комунистичката партија кои го поддржаа подемот на Си веројатно беа изненадени од брзината и обемот на неговото зграпчување на моќта.
Набљудувачите велат дека потписната антикорупциска кампања на Си се користи и за елиминирање на неговите политички ривали и другите фракции во партијата. Во последната деценија, антикорупциските тела испитаа повеќе од 4,7 милиони луѓе.
„Во изминатите две години, Си дополнително ги исчисти безбедносните служби кои го поддржаа неговото доаѓање на власт. Сега безбедносните агенции се управувани речиси исклучиво од службеници кои делат историја со Си и на кои тој им верува“, Виктор Ших, политиколог во Универзитетот во Калифорнија, Сан Франциско, изјави за BBC.
Си, исто така, ги назначи своите лојалисти на важни регионални позиции, како што се партиски секретари во клучните градови како Пекинг, Шангај и Чонгкинг.
Овие позиции се важни бидејќи ја носат одговорноста за толкување и спроведување на централните директиви во градовите со милиони луѓе, истакнува Томас.
„Најмалку 24 од 31 партиски секретари на провинциско ниво се политички соработници на Си, откако претходно го познавале неговото семејство, учеле со него, работеле кај него или работеле за некој од неговите блиски сојузници“, вели Томас.
Во меѓувреме, речиси сите 281 член на провинциските постојани комитети беа промовирани за време на мандатот на Кси, според податоците на Ву Гуогуанг, професор по политички науки на Универзитетот во Викторија во Канада.
Во текот на 2018 година, мислата на Си Ѓинпинг за социјализмот со кинески карактеристики за новата ера беше запишана во кинескиот устав. Можеби звучи како голема залак, но идеологијата именувана по него беше нешто што го зацементира наследството на Си.
Пред Си, само претседателот Мао имаше такво влијание. Дури и Денг Сијаопинг, познат како архитект на кинеската модернизација, имаше само „теорија“ за неговото име, додека непосредните претходници на Си, Ѓијанг Ѕемин и Ху Ѓинтао, немаа никаква мисла или теорија поврзана со нивните имиња.
Што точно значат мислите на Си е дискутабилно, но тоа не е поентата, велат аналитичарите - тоа е демонстрација на моќ.
„Мислата на Си е првенствено фокусирана на зајакнување на легитимитетот и моќта на Си над кој било друг во партијата и земјата. Тоа е дел од новиот култ на личноста што го поврзува Си не само со Мао, туку и со најпознатите и најуспешните кинески императори“, вели Жан-Пјер Кабестан, почесен професор по политички науки на Баптистичкиот универзитет во Хонгконг.
Десетици универзитети и институции, вклучително и престижниот универзитет во Пекинг и Универзитетот Цингхуа, основаа истражувачки центри под името на Си.
Во август, Министерството за образование го претстави планот за промовирање на мислата на Си Ѓинпинг во националната наставна програма. Во 2019 година беше лансирана мобилна апликација наречена Xuexi Qiangguo - буквално преведена „Учи од Си, зајакни ја земјата“ - која вклучува квизови за мислите на Си Ѓинпинг.
„Си верува дека ја има вистинската идеологија и дека сите мора да ја прифатат. Секогаш кога Мао заземаше политички став, сите други требаше да застанат зад него, а тоа важи и за Си денес“, заклучува Ендрју Нејтан, професор по политички науки на универзитетот Колумбија.
