Една од најмоќните вулкански ерупции на планетата испушти толку голема количина на водена пареа во атмосферата што веројатно привремено ќе ја загрее површината на Земјата, покажуваат податоците на сателитот на НАСА.
Кога подморскиот вулкан Хунга Тонга-Хунга Ха’апаи еруптираше на 65 километри северно од главниот град на Тонга на 15 јануари, тој предизвика цунами, како и звучен удар што дури двапати „пројури“ низ светот.
Ерупцијата исфрли облак од водена пареа во стратосферата, регионот на атмосферата кој се наоѓа помеѓу 12 и 53 километри над површината. Испуштената количина на вода би била доволна да се наполнат 58.000 олимписки базени, пишува CNN.
„Никогаш не сме виделе такво нешто“
Оваа огромна количина на водена пареа беше откриена со инструментот Microwave Limb Sounder (MLS) на сателитот Aura на НАСА. Сателитот го мери нивото на водена пареа, озон и други атмосферски гасови. Откако се случи ерупцијата, научниците беа изненадени од снимените отчитувања на водена пареа.
Тие проценуваат дека ерупцијата исфрлила 146 тераграми вода во стратосферата, или околу 10% од водата веќе присутна во стратосферата. Ова е речиси четирипати повеќе од количината на водена пареа што стигна до стратосферата по ерупцијата на Пинатубо на Филипините во 1991 година.
„Никогаш не сме виделе вакво нешто. Внимателно ги прегледавме сите мерења за да се увериме дека се сигурни“, рече атмосферскиот научник Луис Милан од Лабораторијата за млазен погон на НАСА (JPL).
Microwave Limb Sounder може да снима природни микробранови сигнали од атмосферата на Земјата и да ги детектира дури и преку густи облаци од пепел.
„MLS е единствениот инструмент кој може да го анализира облакот со водена пареа во реално време и единствениот што не бил погоден од вулканска пепел“, рече Милан.
Сателитот Aura беше лансиран во 2004 година и пред Тонга измери само две вулкански ерупции кои покренаа значителна количина на водена пареа високо во атмосферата; при што пареата од ерупциите на Касаточи во 2008 година во Алјаска и ерупциите на Калбуко во 2015 година во Чиле што се распрскала прилично брзо.
Силните вулкански ерупции обично ги намалуваат температурите на Земјата
Силните вулкански ерупции, како онаа на Кракатау во Индонезија во 1883 година, обично ја намалуваат температурата на површината на Земјата бидејќи гасот, прашината и пепелта што тие ги исфрлаат ја рефлектираат сончевата светлина во вселената. На пример, по ерупцијата на Тамбора во 1815 година, имаше „вулканска зима“, а следната година немаше вистинско лето.
Но, ерупцијата во Тонга е поинаква бидејќи водената пареа што ја испушта во атмосферата може да ја задржи топлината, што пак може да предизвика потопли температури на површината. Според научниците, вишокот на водена пареа може да остане во стратосферата неколку години.
Дополнителна водена пареа во стратосферата може да доведе и до хемиски реакции кои привремено придонесуваат за исцрпување на заштитната озонска обвивка на Земјата.
За среќа, ефектот на затоплување на водената пареа се очекува да биде привремен и мал, и да се намалува (и полека да исчезне) како што се намалува нивото на вишокот на водена пареа. Научниците веруваат дека тоа нема да биде доволно за влошување на веќе постоечките климатски промени.
Експертите сметаат дека главната причина за толку големо количество исфрлена водена пареа е длабочината на вулканскиот кратер, односно калдерата, која се наоѓа на 150 метри под површината на океанот. Да беше подлабоко, длабочината на океанот ќе ја пригушеше ерупцијата, а ако беше поплитка, количината на морската вода загреана од магмата немаше да стигне до стратосферата.
Истражувањето The Hunga Tonga-Hunga Ha'apai Hydration of the Stratosphere беше објавено во списанието Geophysical Research Letters.
