Дали некогаш сте слушнале дека користиме само 10% од нашиот мозок? Или дека морковите можат да ви го подобрат видот? Овие и многу други митови се вкоренети во нашето секојдневие, често се пренесуваат од генерација на генерација и се шират низ популарната култура. Но, колку се тие вистинити? Разбивањето на научните митови е важно затоа што помага во ширењето точни информации, ги намалува дезинформациите и ни овозможува подобро да го разбереме светот околу нас. Кога ќе ја разбереме вистинската наука зад овие митови, можеме да донесуваме поинформирани одлуки и да развиеме критичко размислување.
Еден од најраспространетите митови е дека користиме само 10% од нашиот мозок. Идејата е толку популарна што често се појавува во филмови, книги и разговори. Но, научниците докажаа дека тоа не е точно.
Мозокот е исклучително сложен орган, а невронаучниците преку различни студии покажале дека речиси секој дел од мозокот има позната функција. Преку техники како што е магнетна резонанца (МРИ), може да се види дека целиот мозок е активен дури и при едноставни задачи. Различни делови од мозокот се одговорни за различни функции како движење, говор, емоции и перцепција.
Вистинската употреба на мозокот вклучува комплексна мрежа на неврони кои комуницираат и соработуваат за извршување на различни задачи. Дури и за време на одмор, мозокот е активен и троши значителна количина на енергија на основните функции како што се дишењето, отчукувањата на срцето и регулирањето на телесната температура. Значи, тврдењето дека користиме само 10% од нашиот мозок не само што е неточно, туку и ги потценува неверојатните способности на нашиот мозок.
Друг вообичаен мит е дека јадењето моркови може значително да го подобри видот. Оваа идеја потекнува од пропагандата за време на Втората светска војна кога Британците тврдеа дека нивните пилоти имаат исклучително добар вид поради потрошувачката на моркови, а всушност користеле радар за лоцирање на непријателските авиони.
Морковите содржат бета-каротин, кој во телото се претвора во витамин А. Витаминот А е важен за здравјето на очите, особено за функцијата на мрежницата. Недостатокот на витамин А може да доведе до проблеми со видот, но тоа не значи дека јадењето големи количини моркови ќе го подобри видот над нормалните граници.
Иако морковите се здрави и корисни, тие не се магичен лек за подобрување на видот. Урамнотежената исхрана која вклучува различни извори на витамини и минерали е од суштинско значење за одржување на здравјето на очите.
Третиот мит што ќе го отфрлиме е дека камелеоните ја менуваат бојата за да се вклопат во нивната околина. Иако камелеоните навистина ја менуваат бојата, главната причина за тоа не е камуфлажата.
Камелеоните ја менуваат бојата поради неколку причини, вклучително и комуникација со други камелеони, регулирање на телесната температура и реакцијата на светлина. На пример, камелеонот може да стане потемен за да апсорбира повеќе топлина кога е ладно или посветол за да ја рефлектира светлината и да остане ладен.
Промената на бојата служи и за изразување на емоции и социјални сигнали. Камелеоните можат да користат боја за да покажат доминација, подреденост или подготвеност за парење. Оваа способност за прилагодување на бојата е дел од нивната сложена биолошка и еколошка стратегија, но едноставно не е прашање на камуфлажа.
Еден од најчестите митови е дека антибиотиците можат да излечат вирусни инфекции како настинка и грип. Овој мит произлегува од погрешно разбирање за тоа како делуваат антибиотиците.
Антибиотиците се лекови што ги убиваат бактериите или го спречуваат нивниот раст. Тие се користат за лекување на бактериски инфекции како што се стрептококно грло, пневмонија или инфекции на уринарниот тракт. Од друга страна, вирусните инфекции се предизвикани од вируси, кои се сосема различни од бактериите и на кои антибиотиците немаат ефект.
Непотребната употреба на антибиотици може да доведе до сериозни последици. Еден од најголемите е развојот на отпорност на антибиотици, што значи дека бактериите стануваат отпорни на лекувањето. Ова ја отежнува борбата против бактериски инфекции и може да доведе до сериозни здравствени проблеми. Покрај тоа, прекумерната употреба на антибиотици може да ги уништи корисните бактерии во нашето тело, нарушувајќи ја рамнотежата на микробиомот.
Често се вели дека гром никогаш не удира на исто место двапати, но тоа не е точно. Овој мит веројатно произлегува од заблудата дека молњите се случајни и непредвидливи.
Молњите се краткорочни електрични празнења помеѓу облаците или помеѓу облаците и земјата. Високите структури како што се облакодери, кули и дрвја честопати се погодени повеќе пати поради нивната висина и спроводливост. Пример за ова е Емпајер Стејт Билдинг во Њујорк , која редовно ја удираат громови неколку пати годишно.
Научните истражувања покажуваат дека одредени локации се повеќе склони на повеќекратни влијанија поради нивната висина, локација и структура. Громот е привлечен од најблискиот спроводлив објект, што значи дека место со голем број спроводливи објекти е поверојатно да биде удрено повеќе пати.
Постои широко распространет мит дека златото е секогаш сигурна инвестиција. Иако златото често ја држи својата вредност, реалноста е малку посложена.
Цената на златото е предмет на флуктуации како и секоја друга стока. Историски гледано, златото поминало низ периоди на големи подеми и падови во вредноста. На пример, цената на златото драматично се зголеми за време на финансиската криза во 2008 година, но исто така опадна и во други периоди на економска стабилност (на пример, последните две години).
Иако златото може да биде дел од разновидно портфолио, тоа не е секогаш сигурна инвестиција. Важно е да ги разгледате сите опции и да се консултирате со финансиски професионалци пред да донесете одлуки за инвестирање.
Еден од најпознатите митови е дека рибите имаат кратка меморија, само 3 секунди. Ова е далеку од вистината, бидејќи истражувањата покажуваат дека рибите имаат многу подолга меморија отколку што се мислеше.
Истражувањата покажаа дека рибите можат да паметат настани и места со недели, па дури и месеци. На пример, златните рипки можат да научат да ги препознаваат своите хранители и рутините за хранење, што го покажува нивниот капацитет за долгорочна меморија.
Студиите за однесувањето на рибите открија дека тие ги користат своите мемориски способности за навигација, наоѓање храна и избегнување опасност. Овие сложени однесувања јасно покажуваат дека рибите не се суштества со краткотрајна меморија, туку имаат способност да учат и да се прилагодуваат на нивната околина.
Многу луѓе веруваат дека студеното време предизвикува настинки, но тоа не е точно. Настинката е предизвикана од вируси, најчесто риновируси. Самиот студ не може да предизвика настинка, но индиректно може да влијае на ширењето на вирусите.
Вирусите што предизвикуваат настинки се шират преку капки во воздухот кога заразеното лице кашла или кива. Може да се шират и со допирање на заразени површини. Студеното време може да ги поттикне луѓето да поминуваат повеќе време во затворени простории, каде што се поблиску еден до друг, што го олеснува ширењето на вирусот.
Студот може да го ослаби имунолошкиот систем, што нè прави поподложни на инфекции. Сувиот воздух во зима може да ја исуши слузницата на носот, намалувајќи ја нејзината способност да ги задржува вирусите. Иако студеното време не предизвикува настинки, може да создаде услови кои придонесуваат за ширење на вируси.
Многу луѓе веруваат дека Земјата е совршено тркалезна, но тоа не е точно. Земјата има геоидна форма, што значи дека е сплескана на половите и испакната на екваторот.
Оваа форма е резултат на ротацијата на Земјата. Центрифугалната сила предизвикана од ротацијата предизвикува испакнување на екваторот и израмнување на половите. Разликата не е голема, но е мерлива - дијаметарот на Земјата на екваторот е околу 43 километри поголем отколку на половите.
Овој облик на Земјата влијае и на начинот на кој се чувствува гравитацијата на различни места. Гравитацијата е малку послаба на екваторот отколку на половите поради центрифугалната сила. Геоидната форма на Земјата е исто така важна за прецизни мерења и навигација.
Еден од најпопуларните митови е дека гумата за џвакање останува во стомакот 7 години доколку се проголта. Ова е сосема неточно. Иако гумата за џвакање не може да се вари, таа не останува во желудникот.
Кога ќе се проголта, гумата за џвакање поминува низ дигестивниот систем како и секоја друга храна. Несварливите делови од гумата за џвакање минуваат низ цревата и во рок од неколку дена излегуваат од телото преку столицата.
Митот за гумата за џвакање можеби е поврзан со фактот дека телото не може да разгради одредени состојки на гумата за џвакање, како што се еластомерите. Сепак, дигестивниот систем е дизајниран да ги елиминира несварливите материи, така што гумата за џвакање не останува во телото подолго од која било друга несварлива храна.
