Постои прилично распространета легенда дека пиењето некоја чашка алкохол пред спиење ви помага да спиете подобро. Но, тоа не одговара на фактите: алкохолот може толку многу да го наруши сонот што човек може да се разболи од тоа. И затоа не треба да пиете многу.
Од една страна, тоа е вистина: алкохолот дефинитивно може да ви помогне да заспиете. Во зависност од тоа со колку чаши пиво, вино или ракија некој се обидел да го „испере“ стресот на крајот од работниот ден, првата половина од ноќта може да се чувствува како во коматозна состојба.
Алкохолот влегува во крвта преку желудникот и има два начина: оди до црниот дроб и до мозокот. Во мозокот алкохолот најпрво предизвикува ослободување на серотонин и допамин – забележливи се чувствата на награда и релаксација. Алкохолот делува како седатив и поттикнува сон преку таканаречените невротрансмитери.
Сепак, тој процес завршува по околу четири до пет часа. Од тој момент, спиеме значително полошо или дури се будиме.
„Тоа е затоа што алкохолот се разложува на ацеталдехид во телото“, објаснува гастроентерологот и истражувач на алкохол Хелмут Зајц.
Ацеталдехид во мозокот ослободува адреналин и хормонот на стрес кортизол.
„Сето тоа води до будење и честопати неможност повторно да заспиете“, вели Зајц.
Без разлика дали се работи за вино, пиво или ракија - алкохолот што го содржи ни го нарушува сонот. Меѓутоа, неквалитетните алкохолни пијалоци може да ги влошат работите.
„Евтиното вино може да содржи дополнителни супстанции кои може да предизвикаат гадење и главоболки и да ни го отежнат следниот ден.
Но, дури и најквалитетниот алкохолен пијалок се претвора во отровен ацеталдехид во телото. Последователниот наплив на адреналин и кортизол не мора да нè разбуди, но ги нарушува таканаречените РЕМ фази на спиење. Колку помалку зависи од квалитетот на алкохолот, а повеќе од количината.
„Колку е поголема дозата на алкохол, толку е поголемо нарушувањето на фазата на РЕМ спиењето во втората половина од ноќта“, објаснува Хенрик Остер, професор по невробиологија на Универзитетот во Либек. Како по правило, квалитетот на спиењето значително се влошува од околу 0,2 до 0,3 промили во крвта, вели Остер.
А кога ќе се достигне тоа ниво на алкохол во крвта, тоа зависи од различни фактори: пол, маса и тежина на телото, дали стомакот е празен или полн или дали се земаат одредени лекови. Сепак, важи правилото: брзо достигнувате 0,2 промили, обично две чаши вино се доволни.
Фазите на РЕМ спиење се сметаат за активни фази на спиење. Ние сонуваме и ги движиме не само очите, туку и целото тело. Како и зошто сонуваме - тоа сè уште не е познато.
Но, она што е сигурно е дека фазите на РЕМ спиењето се клучни за нашето физичко и ментално здравје. За бебињата, РЕМ спиењето сочинува голем дел од спиењето – што е важно за развојот на мозокот на малечкото. Во текот на овие фази, други делови од мозокот се активираат отколку кога сме будни.
„Алкохолот го потиснува РЕМ спиењето“, вели Остер. Луѓето чиј РЕМ сон е редовно нарушен, имаат потешкотии со концентрацијата и проблеми со меморијата. Според студија од 2020 година, нарушениот РЕМ сон е исто така поврзан со повисока стапка на смртност.
Според Зајц, спиењето е првото нешто што значително се подобрува кога некој ќе се откаже од алкохолот.
„Станувате поопуштени, поурамнотежени и поспособни да се справите со денот. И тоа ќе ви годи.“
