Најновото намалување на испораките на руски гас во Европа се чини дека ја осуди европската економија на тешка зима поради веројатното рационирање на потрошувачката на овој извор на енергија за тешката индустрија во наредните месеци, а се заканува и рецесија, предупредуваат аналитичарите.
Само неколку дена откако Европејците почувствуваа олеснување од најавата на рускиот гасен гигант Газпром дека ќе продолжи со испораките на гас „Северен поток 1“, тој нанесе нов удар во понеделникот бидејќи најави дека повторно ќе го прекине снабдувањето од среда. Соопштението, во кое Газпром како причина го наведува одржувањето на турбините долж гасоводот, наиде на неверување и осуда во Европа.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски го оцени потегот, кој го намали протокот кон Германија преку гасоводот Северен поток 1 на само 20 отсто од неговиот капацитет, од веќе ниското ниво од 40 отсто, на еднаков на „гасна војна“ со Европа.
Германскиот министер за економија Роберт Хабек тврдеше дека изговорот на Газпром дека одржувањето е причината за намалувањето на снабдувањето е „фарса“. Ова ја става Европа во тешка позиција бидејќи се бори со зголемената инфлација, војната во Украина и веќе проблематичните синџири на снабдување по избувнувањето на пандемијата COVID-19.
Германија, најголемата европска економија и традиционалниот мотор на нејзиниот раст, има особена причина за загриженост. Главно се потпира на рускиот гас и се лизга кон рецесија. Тамошната влада е особено загрижена како ќе ги одржи светлата запалени во во текот на зимата. Во понеделникот вечерта Хабек изјави дека „имаме сериозна ситуација. Време е сите да ја разберат“, за време на интервјуто за телевизиската компанија ARD.
Тој порача и дека Германија мора да ја намали потрошувачката на гас, нагласувајќи дека „работи на тоа“. Тој рече дека во сценарио со ниска понуда, испораките на гас за индустријата ќе бидат намалени пред кратењата за домаќинствата или клучната инфраструктура, како што се болниците.
„Се разбира, постои голема загриженост, која исто така ја споделувам, дека тоа може да се случи. Тогаш одредени производни синџири во Германија или Европа едноставно повеќе нема да се обработуваат. Мора да го избегнеме ова со сета моќ што ја имаме“, рече тој.
Италијанскиот министер за транзиција во животната средина, Роберто Чинголани, од друга страна, во средата предупреди дека Италија се соочува со потенцијален колапс на снабдувањето со гас до крајот на претстојната зима, доколку Русија целосно го прекине снабдувањето. На прес-конференцијата тој изјави дека доколку се запре испораките на почетокот на зимата, земјата има доволно гас само до февруари.
Со оглед на тоа што Русија е под серија меѓународни санкции што и се наметнати поради нејзината инвазија на Украина, гасот е оружје што може да го користи против Европа. Европа претходно добиваше околу 45 отсто од годишното снабдување од Русија, и иако очајно се обидува да најде алтернативи, како што е американскиот течен природен гас, таа не може доволно брзо да ги замени руските јаглеводороди.
Доколку ситуацијата не се промени драматично, аналитичарите предвидуваат тешка зима за Европа. Економистите на JP Morgan во средата изјавија дека претстојната гасна криза, заедно со обновените италијански политички проблеми, може да ја турне еврозоната во рецесија.
Тие предвидуваат дека во третиот квартал растот на економијата на еврозоната ќе забави на само 0,5 отсто годишно, а во четвртиот квартал од годинава и првиот квартал наредната ќе забележи пад од 0,5 отсто. Два последователни квартали од падот на БДП традиционално означуваат рецесија.
„Нашата нова проекција претпоставува цена на гасот од 150 евра за MWh“, велат економистите на JP Morgan. Во моментов цените се над 200 евра за MWh (мегават час). Малку порано слична објава излезе и S&P. „Високите трошоци за енергија ја туркаат Западна Европа кон рецесија“, се вели во извештајот на S&P Global Market Intelligence.
„Нашата јулска прогноза веќе вклучува мали контракции на реалниот БДП во вториот квартал во ОК, Италија, Шпанија и Холандија. Со нагорен тренд на инфлација, централните банки го засилуваат темпото на затегнување на монетарната политика. Иако закрепнувањето на туризмот и услугите за потрошувачи би можеле да обезбедат дека регионот доби блага поддршка во летниот квартал, четвртиот квартал најверојатно ќе доживее уште едно назадување поради несигурното снабдување со енергија“, се додава во соопштението.
Екстремно високите цени на природниот гас и електричната енергија ќе ѝ наштетат на индустриската конкурентност во Германија и другите производствени центри. S&P предупреди дека деструктивната војна меѓу Русија и Украина најверојатно ќе се одолговлекува до 2022 година, поткопувајќи ја довербата на потрошувачите и бизнисот низ Европа.
Оттаму предвидуваат забавување на растот на реалниот БДП во еврозоната од 5,4 отсто во 2021 година, на 2,5 отсто во 2022 година и на 1,2 отсто во 2023 година, по што би требало да се забрза до два отсто во 2024 година.
Владите на ЕУ во вторникот се согласија да ја ограничат потрошувачката на природен гас во текот на претстојната зима во обид да се заштитат од понатамошни кратења на снабдувањето од Русија, а министрите за енергија на Унијата одобрија нацрт-регулатива чија цел е намалување на побарувачката на гас за 15 отсто во текот на есента и до следната пролет.
Дали може да се постигне заштеда на гас останува да се види, а членките на ЕУ не се обединети во нивниот став за рационализација на користењето на гасот.
„Намалувањето на потрошувачката може да направи многу. Во основа, во Европа има огромна побарувачка за природен гас, а особено за течен природен гас (LNG). Рационирањето, кое особено ќе влијае на енергетските индустрии како што се производителите на автомобили, хемиските компании и ископувањето криптовалути, не може да се исклучи“, рече Сајмон Такер, глобален шеф за енергија, комунални услуги и ресурси во Infosys Consulting, во коментарите испратени по е-пошта во вторникот.
„Земјите од ЕУ и Обединетото Кралство мора да сторат сè што можат за да го наполнат складиштето на гас пред да дојде зимата, а тоа значи да се погледне секој можен начин да се намали потрошувачката на енергија и да се подобри снабдувањето. Веќе сме сведоци на огромен пораст на испораките на LNG од Блискиот Исток и од Северна Америка. Но, земјите мора да ја забрзаат модернизацијата на сопствената инфраструктура. Масовната имплементација на домашни енергетски алтернативи со ниска содржина на јаглерод, како што се мини-нуклеарни реактори и обновливи извори на енергија не само што е „пожелна“, туку е императив доколку сакаме да излезете посилни од оваа криза“, рече Такер.
Бидејќи за ваквата програма за модернизација на инфраструктурата веројатно ќе биде потребно време, Европа најверојатно ќе доживее поголеми економски проблеми во блиска иднина.
Можноста за рецесија во Европа сега се чини „очигледна“, велат економистите и аналитичарите во City во извештајот од вторникот, при што евентуалната одлука на Русија да го прекине протокот на гас најверојатно „ќе резултира со лизгање на Европа во подлабока рецесија“.
„Бидејќи се договараат плановите за рационализација на потрошувачката на енергија за зимата, очекуваме дека построгите финансиски услови во Европа ќе предизвикаат многу полоша реакција во реалната економија, со оглед на состојбата на заштедите, долгот на домаќинствата и билансите на компаниите. Зимата тропа на вратата на Европа“, стои во извештајот на City.
Се разбира, постои шанса Русија повторно да го зголеми протокот на гас во Европа откако ќе заврши наводното одржување на втората турбина на гасоводот Северен поток 1.
„Малку е збунувачки дали ова ќе биде краткорочно ограничување на снабдувањето додека поправената турбина не се врати во функција или дали документацијата никогаш нема да биде целосно решена и ќе мора да се задоволиме со само 20 проценти снабдување долго време“, наведуваат аналитичарите на Deutsche Bank, предводени од Џим Рид, се вели во извештајот до клиентите, додавајќи дека Русија најверојатно бара појасни гаранции за идните исклучоци од санкции за одржување на Северен поток 1 и поврзани прашања.
„Ова веројатно ќе биде тешко да се постигне и Русите ќе го знаат тоа. Се чини дека руската политика засега има контрола овде“, велат тие.
Аналитичарите веруваа дека Германија, со 40 проценти искористеност на капацитетот на гасоводот, може да ја преживее зимата дури и ако се бара поблага рационализација. „Со 20 проценти, веројатно ќе ви треба значително рационализирање, освен ако не се намали извозот на гас, што би било политички многу деликатна работа“, велат аналитичарите.
Во меѓувреме, потенцијално наметнатото намалување на трошоците од 15 проценти, на кое штотуку се согласија сите земји-членки на ЕУ, може да биде тешко да се спроведе во реалноста. „Очекувајте многу исклучоци и компромиси“, порачаа тие.
