Унгарија го презема претседавањето со ЕУ. Ќе игра ли Европската Унија во следните шест месеци како што ќе свири Виктор Орбан? А што планира Унгарија на чело на Унијата?
Десничарскиот унгарски премиер Виктор Орбан е првиот претседател на Советот на ЕУ кој јавно ги нападна и деградира институциите на ЕУ. Во своите говори и интервјуа во Унгарија, тој постојано тврдеше дека ЕУ го загрозува унгарскиот суверенитет, дека Унијата ги уништува средните компании и земјоделскиот сектор. И токму затоа мора да оди во Брисел, за да ги „размрда тамошните структури на моќ“.
Во последните неколку години Унгарија постојано става вето на одлуките на преостанатите членки на Унијата. И покрај основното расположение на унгарската влада, која може да се нарече евроскептична, министерот за европски прашања Јанош Бока гарантира дека неговата земја ќе биде „чесен посредник“.
До крајот на оваа година Унгарија ќе ги води состаноците на Советот на министри, ќе ги дефинира точките од дневниот ред на заедничките состаноци и ќе ги води преговорите со Европскиот парламент како законодавно тело на ЕУ, пишува Deutsche Welle.
Никогаш досега во историјата на ЕУ не се случило земја која претседава со ЕУ да има толку многу конфликти со Брисел како Унгарија. Против владата во Будимпешта се водат постапки според член 7 од Договорот за ЕУ, поради потенцијална закана за владеењето на правото во таа земја. Европската комисија покрена неколку постапки против Унгарија поради кршење на нормите на владеење на правото. Европскиот суд неодамна ја осуди Унгарија да плати поголема казна бидејќи владата не ја спроведува заедничката политика за азил и миграција на правилен начин.
Виктор Орбан изјави дека е „згрозен“ од таа пресуда и најави дека нема да ја прифати. А сите тие шефови на држави и влади кои имаат поинакво мислење мора да бидат „избркани“, рече Орбан. И сега обвинетиот се префрла на функцијата претседавач на шест месеци - и треба да посредува неутрално половина година. Многу набљудувачи во Брисел се сомневаат дека тоа е воопшто можно.
Напнатоста меѓу премиерот Орбан и шефицата на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен е особено зачинета во однос на финансиската помош за Будимпешта. Сепак, унгарската влада јасно ги отфрла ЕУ и нејзините принципи на владеење на правото во нивната сегашна форма, кабинетот на Орбан сè уште инсистира на исплата на пари од Фондот за реконструкција на последиците од пандемијата на коронавирус, односно кохезија Фонд.
ЕУ „замрзна“ вкупно 30 милијарди евра финансиски инјекции, поради конкретната опасност од корупција во Унгарија, или оценката дека судовите во Унгарија повеќе не можат да се сметаат за независни.
Дел од тие пари се „одмрзнати“ во меѓувреме, тоа е направено за да се добие (некои велат „купи“) поддршката на Орбан за испраќање дополнителна помош (политичка и воена) за Украина. За прв пат во историјата, претседателот на Советот на ЕУ беше казнет поради непочитување на таканаречениот „механизам за владеење на правото“.
Унгарскиот министер за европски пат Јанош Бока јасно и порача на Украина дека не се надева на брз напредок во преговорите за членство, кои формално беа отворени на 25 јуни. За време на унгарското претседателство, ниту едно од 35-те преговарачки поглавја нема да биде отворено, вели тој.
Будимпешта и онака веќе некое време ја блокира финансиската помош за Киев, секаде каде што е можно. Во моментов, Унгарија одбива да даде согласност за испраќање воена помош за Украинците, во износ од „тешки“ 6,6 милијарди евра од еден единствен фонд на Унијата. Дали Унгарците, како земја претседавач со Унијата, ќе продолжат да инсистираат на своето вето за ова прашање во втората половина од годината?
Унгарската влада сè уште не дала јасен одговор на тоа. Но, дури и тоа би бил уникатен потег за земја која сака да биде „чесен посредник“ - за земја која во својата улога на претседател на Унијата, всушност, треба да направи сè што е можно за да се постигне компромисно решение.
Унгарскиот премиер, кој и покрај санкциите на ЕУ продолжува да негува добри економски односи со руските компании, за време на кампањата за европските избори се претстави како лидер кој се залага за мир.
„Нема да дозволиме да нè вовлечат во каква било војна, нема да дозволиме да нè принудат да примиме какви било илегални мигранти, а особено нема да дозволиме да ги превоспитуваат нашите деца“, рече Орбан на прославата на националниот празник во март.
Земјите од Западен Балкан, кои сакаат да станат дел од ЕУ, можат да се надеваат на нов поттик во однос на преговорите со Унијата. Притисокот кој доаѓа од некои делови на ЕУ во корист на (отпочнување) преговори со Украина треба да се пренасочи кон Западен Балкан, најави министерот Бока.
„Претседателството си постави за цел да го шири овој ентузијазам во земјите од Западен Балкан, за сите да се приближат до членството“, изјави Бока во Брисел, пишува DW.
Почетната точка, додаде тој, е дека може да се отвори цела низа нови преговарачки поглавја со Србија. Унгарија и Србија се резервирани во однос на европската политика кон Украина и се (по)приемни за руските барања. Според Европската комисија, поради сè поавторитарниот државен поредок, Србија во последните години повеќе се оддалечила од членството отколку што се приближувала до него.
Што се однесува до Црна Гора, Унгарија како претседавач со ЕУ планира да затвори што е можно повеќе поглавја од преговорите со Подгорица.
Треба да се постигне напредок и за прашањето за Северна Македонија и Албанија. Со овие две земји, Унгарците планираат евентуално во следните шест месеци да одржат владина конференција меѓу ЕУ и Скопје, односно Подгорица, за да ги „протуркаат“ преговорите.
За прашањето за Украина, Будимпешта ја исклучува можноста истата конференција да се одржи со властите во Киев.
Влијанието што претседателот на Советот го има врз водењето на работите со ЕУ не треба да се прецени, смета Ту Нгујен од тинк-тенкот Жак-Делор-Центар во анализа за списанието Internationale Politik. Програмата на претседателството и онака одамна е позната, тврди Нгујен и додава дека Унгарија евентуално може да стави неколку свои акценти на неа.
Веднаш по изборот на новото свикување на Европскиот парламент и онака не се случуваат големи работи во однос на законодавството, предупредува Нгујен. И тој смета дека унгарското претседателство „се случува во време кога европските институции се зафатени со кадровски крстозбори, а пред се со назначување на нова Комисија.
Поради ова, во тие шест месеци ќе се одвива релативно малку законодавна работа, во чиј процес е особено важна улогата на претседавачот“, смета овој експерт. И заклучува дека веројатно нема да има многу потреба Унгарија во улогата на посредник во трилатералните преговори меѓу Комисијата, Советот и Европскиот парламент.
