Чувството на страв, беспомошност и анксиозност не се невообичаени, но некои стравови може да бидат непријатна емоционална состојба.
Анксиозноста или загриженоста е вознемирувачка емоционална состојба на нервоза и нелагодност што се појавува заедно со промените во однесувањето. Причината е помалку јасна, а заедно со симптомите на анксиозност доаѓаат и многу други физички и социјални нарушувања.
Иако впечатокот може да биде различен, анксиозноста се појавува само кај 0,05% од луѓето во форма на опсесивно компулсивно растројство и до 5% во форма на генерализирано анксиозно растројство.
Симптомите на анксиозност ретко остануваат незабележани и често се причина зошто лицето бара помош од психолог или психијатар. Тие се дефинирани како чувство на страв, напнатост, загриженост, стрес, па дури и паника. Многу луѓе честопати знаат да кажат дека се вознемирени кога всушност чувствуваат само страв, па затоа е важно да се направи разлика помеѓу овие две чувства.
Главната разлика помеѓу анксиозноста и стравот е тоа што стравот се појавува кога личноста проценува дека постои опасност во близина. На пример, стравот од напад или земјотрес што ќе помине по опасноста е само страв. Симптоми на страв се отежнато дишење, забрзано чукање на срцето, но и брзо размислување со цел да се реши проблемот или да се спаси личноста.
Симптомите на анксиозност се малку различни од стравот и се појавуваат со различна причина. Анксиозноста, исто така, може да се појави само со размислување за опасност или предвидување дека таа опасност може да се случи. Се работи за состојба, а не само за моментално изразено чувство. Вознемирените луѓе често ненамерно ја преувеличуваат ситуацијата и вистинската закана. Овој страв потоа станува парализирачки и создава дополнителна траума. Симптомите на анксиозност ретко се препознаваат.
Ова се најчестите симптоми на анксиозност:
- Тешкотии со концентрација, страв, немир
- Брзо губење на трпението, исчекување, неизвесност
- Тешкотии со спиењето, страшни соништа и фантазии
- Избегнување луѓе или ситуации
- Преувеличување на негативните ситуации, негативно размислување за себе
- Проблеми со помнење
- Деперсонализација
- Зголемено чувство на жед
- Стегање во градите
- Силно срцебиење
- Болка во мускулите, стомакот и кожата
- Нарушување на менструалниот циклус
- Преокупација или опсесивност
- Главоболка и потење
- Искрено очекување и верување во најлошото
Не е невообичаено што понекогаш чувствувате некои од горенаведените симптоми на анксиозност иако не сте вознемирени. Луѓето со ова нарушување постојано треба да се прилагодат на новите ситуации. Постојано се во вознемиреност и страв, што создава помала претпазливост во вистински катастрофални ситуации, а негативното мислење преовладува над позитивното. Времетраењето на симптомите на анксиозност варира од личност до личност, но објаснувањето на овие варијабли може да помогне да се открие болеста.
Симптомите на анксиозност може да потраат неколку часа или денови за да се појават, но може да се појават и одеднаш како напад на паника. Времетраењето на анксиозноста исто така ќе варира од личност до личност, па за некои тоа може да биде неколку секунди, а за некои луѓе анксиозноста може да трае со години. Подолгото траење е карактеристично за анксиозните нарушувања.
Причината за анксиозноста не е секогаш јасна
Причината за анксиозното растројство можеби не е секогаш јасна. Тоа може или не може да биде поврзано со постоењето на опасност. За многумина, се појавува без претходен предизвикувач или стресен настан. Има и такви кај кои симптомите на анксиозност почнуваат да се појавуваат по раскинувањето, смртта на саканата личност или отпуштањето од работа.
На развојот на анксиозноста може да влијаат и болести кои директно ја предизвикуваат. Овие се:
- Зголемена работа на тироидната жлезда или хипертироидизам
- Срцева слабост
- Аритмија
- Астма
- Хронична опструктивна белодробна болест
Употребата на одредени лекови или дроги како што се кортикостероиди, кофеин, кокаин, амфетамини може да влијае на развојот на анксиозност. Се смета дека наглото повлекување од зависноста, дури и зависноста од алкохол, предизвикува анксиозност.
Врз основа на тоа како се појавува, анксиозноста може да биде предизвикана од психолошки фактор, генетски или причината може да биде неврофизиолошка. Сето горенаведено, како и претходните искуства, влијаат на тоа како личноста реагира на анксиозноста и дали таа ќе се појавува подолго време или во форма на напади на паника.
Исто така, постојат разлики во тоа на што се фокусира анксиозноста на една личност. Ако некој чувствува страв од надворешни предмети или ситуации кои создаваат симптоми на анксиозност, можеме да зборуваме за фобично нарушување или фобија.
Постои и невротична анксиозност, која наликува на обичен страв, но настанува кога нема јасна и видлива опасност. Се карактеризира со претчувство на опасност и вознемиреност, а често има и изразени физички симптоми.
Од симптоми на анксиозност до други нарушувања
Симптомите на анксиозност не се препознаваат лесно, па често не се лекуваат навреме. Секој човек има различно искуство и времетраење на симптомите. Ако не се лекува навреме, анксиозното растројство може да доведе до депресија, иако постои можност анксиозноста да се појави заедно со депресијата. Ретко е дека кај некое психолошко нарушување нема анксиозност како дел од клиничката слика. Панично растројство, ПТСН, депресија и опсесивно компулсивен синдром често се поврзуваат со анксиозност.
Терапија за анксиозност
Дијагностицирањето на анксиозноста се врши со испитување на карактеристичните симптоми и знаци. Се зема предвид и семејната историја, со тоа што е можно некои луѓе да добијат анксиозност како научено однесување од член на семејството или блиска личност.
Третманот на анксиозноста зависи од степенот, времетраењето и индивидуалната проценка за тоа колку анксиозноста влијае на квалитетот на животот на една личност. Благите симптоми на анксиозност се третираат со терапија, смирувачки, техники за релаксација, физичка активност и психоедукација.
Лекувањето на анксиозноста со лекови е можно, но тие се користат кога изразените симптоми на анксиозност крајно го нарушуваат квалитетот на животот. Постојат и природни лекови за анксиозност во вид на смирувачки масла, чаеви, препарати и хомеопатијата. Не препорачуваме да земате ништо без да разговарате со вашиот лекар.
