Векови наназад се раскажува приказната дека на светата столица во еден период седела и жена, меѓутоа колку оваа приказна и да звучи интересно, некои факти велат дека веројатно е невистинита.
Многумина ја слушнале приказната за жената која преправена во машко, од секретар на куријата, преку кардинал, стигнала до поглавар на Римокатоличката црква. Според средновековните хроники напишани од Жан де Мајли на почетокот од XIII век, нејзиниот идентитет бил откриен кога јавајќи добила породилни болки. Бидејќи овој наводен настан предизвикал голем скандал, за казна била врзана за коњ кој ја влечел по градот додека луѓе ја каменувале.
Ова е воедно и најраниот опис за оваа жена, а од тој момент и почнала да се шири легендата за прославената папеса Јована, додека љубопитноста на луѓето за оваа мистериозна жена дополнително ги популаризирала овие приказни.
Повеќето историчари денес сметаат дека приказната за Јована е речиси сигурно тешка измислица и дека веројатно била користена во антипапски цели и пропаганда. Истакнуваат дека првата причина за сомнеж е тоа што постојат неколкку различни верзии за неа сместени во различни историски периоди - најпозната е секако онаа од Жан де Мајли, но и од бискупот Мартин од Опава кој ја напишал „Историја на папите и царевите“.
„Јован е роден во Мајнц, тој беше папа 2 години, 7 месеци и 4 дена, а умре во Рим, по што папството беше празно еден месец. Се тврдеше дека овој Јован е жена, која во младоста се преправила во маж и љубовникот ја одвел во Атина. Таму студирала различни гранки на науката, сѐ додека никој не можел да ја надмине. А, подоцна во Рим ги посетувала Седумте либерални вештини и предавала со голем углед. Високото мислење кое Римјаните го имале за неа довело до тоа да ја изберат за папа. Додека била на оваа позиција, затруднела. Поради нејзиното незнаење за времето кое преостанало до породувањето, родила син додека учествувала во поворката од базиликата Свети Петар до Латеран, во тесна уличка помеѓу Колосеумот и црквата Свети Климент. По нејзината смрт се зборувало дека е погребана на тоа место. Светите отци секогаш ја избегнуваат таа улица“.
Верзијата на Мартин од Опава изобилува со детали кои многу историчари ги наведуваат како причини за сомнеж за вистинитоста на неговите зборови. Освен изненадувачкото тврдење дека успеала да ги сокрие сите знаци на бременост, не се поклопуваат ниту датумите во кои е сместена приказната - со сигурност може да се потврди дека тогашниот папа бил маж. Освен тоа, несомнено е дека таков настан би предизвикал огромен скандал, после кој би протекле реки мастило, но ниту еден документ од тоа време не ја спомнува папеса Јована.
Приказната најверојатно е последица на фантазија, или што е уште поверојатно - вера. Во светот на историографијата постои одреден консензус дека легендата за папесата веројатно настанала како антипапска сатира, чија цел била да го впери прстот кон измамите кои се вгнездиле во самото срце на Црквата.
За ширењето на легендата голем допринос има Џовани Бокачо со неговото дело „За славните жени“, а подоцна и водечките луѓе на протестантската реформација кои ја користеле приказната за да ја дискредитираат католичклата црква.
Исто така, треба да се спомене и стоилицата со дупка во седиштето која наводно била измислена по скандалот со папесата за да можело да се уврдува полот на новиот папа. На оваа столица наводно морал да седне новиот папа за да може да му биде направена проверка на неговите машки атрибути. Доколку папата го поминел тестот свештеник ќе извикал „duos habet et bene pendentes“, односно „има две и добро се држи“.
Сепак, малку е познат фактот дека таква столица навистина постои, но никогаш не била користена за такво испитување. Воедно, некои извори ја споменуваат оваа столица многу пред на историската сцена да се појават приказните за папесата Јована.
