Речиси сите земји не ја исполнуваат ознаката за ПМ2,5, ситните честички исфрлени од возилата и индустријата кои можат да предизвикаат здравствени проблеми.
Само седум земји го исполнуваат меѓународниот стандард за квалитет на воздухот, при што смртоносното загадување на воздухот на места се влошува поради враќањето на економската активност и токсичното влијание на чадот од шумските пожари, покажа нов извештај.
Од 134 земји и региони опфатени во извештајот, само 7 - Австралија, Естонија, Финска, Гренада, Исланд, Маврициус и Нов Зеланд - го исполнуваат упатството на Светската здравствена организација (СЗО) за ограничување на ситните честички во воздухот исфрлени од автомобилите, камионите и индустриските процеси.
Огромното мнозинство земји не го исполнуваат овој стандард за ПМ2,5, вид на микроскопска дамка саѓи помала од широчината на човечко влакно, која кога се вдишува може да предизвика огромен број здравствени проблеми и смртни случаи, ризикувајќи сериозни последици за луѓето. според извештајот на IQAir, швајцарска организација за квалитет на воздухот, која црпи податоци од повеќе од 30.000 мониторинг станици ширум светот.
Додека воздухот во светот е генерално многу почист отколку што беше во поголемиот дел од минатиот век, сè уште има места каде што нивото на загадување е особено опасно. Најзагадената земја, Пакистан, има нивоа на ПМ2,5 повеќе од 14 пати повисоки од стандардот на СЗО, покажа извештајот на IQAir, а следните најзагадени земји се Индија, Таџикистан и Буркина Фасо.
Но, дури и во богатите и брзоразвивачките земји, напредокот во намалувањето на загадувањето на воздухот е под закана. Канада, која долго време се сметаше за земја која го има еден од најчистиот воздух во западниот свет, стана најлоша за ПМ2,5 минатата година поради рекордните шумски пожари што ја опустошија земјата, испраќајќи токсичен чад низ целата земја и во САД.
Во меѓувреме, во Кина, подобрувањата во квалитетот на воздухот беа комплицирани минатата година со закрепнувањето на економската активност во екот на ковид пандемијата, при што извештајот откри зголемување од 6,5% на нивоата на ПМ2,5.
„За жал, работите тргнаа наназад“, рече Глори Делфин Хејмс, извршна директорка на IQAir во Северна Америка. „Науката е прилично јасна за влијанијата на загадувањето на воздухот, а сепак ние сме толку навикнати да имаме позадинско ниво на загадување кое е превисоко за да бидеме здрави. Не правиме прилагодувања доволно брзо“.
Загадувањето на воздухот убива околу 7 милиони луѓе годишно ширум светот - повеќе од сидата и маларијата заедно - и овој товар најмногу се чувствува во земјите во развој кои се потпираат на особено валкани горива за греење, осветлување и готвење во затворени простории.
Најзагадена урбана област во светот минатата година беше Бегусараи во Индија, покажа шестиот годишен извештај на IQAir, каде што Индија е дом на четирите најзагадени градови во светот. Сепак, голем дел од светот во развој, особено земјите во Африка, немаат сигурни мерења за квалитетот на воздухот.
СЗО го намали своето упатство за „безбедни“ нивоа на ПМ2,5 во 2021 година на 5 микрограми на кубен метар и со оваа мерка многу земји, како оние во Европа кои значително го исчистија воздухот во изминатите 20 години, не задоволуваат.
Но, дури и ова построго упатство можеби нема целосно да го опфати ризикот од подмолно загадување на воздухот. Истражувањето објавено од американските научници минатиот месец покажа дека не постои безбедно ниво на ПМ2,5, при што дури и најмалата изложеност е поврзана со зголемување на хоспитализацијата за состојби како што се срцеви заболувања и астма, пишува The Guardian.
Хејмс рече дека земјите треба да дејствуваат за да ги направат нивните градови попогодни за пешачење и помалку зависни од автомобили, да ги изменат практиките на шумарството за да помогнат да се намали влијанието на чадот од шумските пожари и побрзо да се прифатат чистата енергија наместо фосилните горива. „Го делиме атмосферскиот плик со сите останати во светот и треба да се погрижиме да не правиме работи што им штетат на оние на друго место“, рече таа.
Ејдан Фароу, виш научник за квалитетот на воздухот во Greenpeace International, вели дека потребно е и подобро следење на квалитетот на воздухот.
„Во 2023 година, загадувањето на воздухот остана глобална здравствена катастрофа, глобалниот сет на податоци на IQAir обезбедува важен потсетник за неправдите што произлегуваат и потребата да се имплементираат многуте решенија што постојат за овој проблем“, рече тој.
