Договорот меѓу Јевгениј Пригожин и Александар Лукашенко го врати белорускиот претседател во центарот на вниманието како клучен човек.
Доколку белорускиот претседател не интервенираше во текот на викендот, можеше да има крвопролевање среде Москва. Односите на Лукашенко со Путин отсекогаш биле комплицирани, но сега тој ја зацврсти својата позиција. Сакаше тој да оди во Москва, но на крајот Москва дојде во Минск. Платениците на шефот на Вагнер, Јевгениј Пригожин, беа на само двесте километри од руската престолнина кога белоруската администрација извести дека Пригожин „го прифатил предлогот на белорускиот претседател Александар Лукашенко да го запре движењето на вооружениот персонал Вагнер на територијата на Русија и да преземе дополнителни чекори за смирување на тензиите“.
Пригожин наводно веќе заминал од Русија во Минск, бунтот е завршен. Одеднаш, токму Александар Лукашенко го спаси Путин од дестабилизација на Русија среде војната против Украина. „Ние сме му благодарни на белорускиот претседател за неговите напори“, рече портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков. Еден руски телевизиски коментатор го кажа тоа поостро: Лукашенко „заслужува споменик на најдоброто место во Москва“. Но, како дојде до тоа и каква улога ќе има Белорусија во блиска иднина?
За време на бунтот, стана очигледно дека Лукашенко ќе застане на страната на Путин. Двајцата шефови на држави разговарале по телефон најмалку двапати тој ден. Се зборува дека Лукашенко се понудил да посредува бидејќи лично го познава Пригожин две децении.
Во исто време, Белорускиот совет за безбедност објави дека Белорусија „е и ќе остане сојузник на Русија“ и дека секој конфликт во Русија е „подарок за колективниот Запад“. „Во интерес на Лукашенко е да спречи голема криза во Русија“, објаснува Јауген Прегерман, директор на Советот за меѓународни односи на Минскиот дијалог. Владата во Минск е многу загрижена дека борбите во Украина би можеле да се прошират на територијата на Белорусија, изјави Прегерман за DW.
Дека стравот не е неоснован покажа и жалбата на противниците на Лукашенко од полкот Калиновски. Се состои од белоруски доброволци кои се борат на страната на украинската армија против Русија. Тие во видео за време на бунтот на Пригожин рекоа дека се подготвени да ја искористат можноста и наскоро воено „да ја ослободат Белорусија од диктатура и окупација“. „Интересот на Лукашенко е да спречи такво нешто да се случи“, вели политикологот Прегерман.
Иако Белорусија и Русија беа договорно обединети од 1999 година, Лукашенко во минатото се обиде да задржи одреден степен на автономија. Односот со Путин отсекогаш бил бурен, со многу подеми и падови, вели Прегерман.
Но, најдоцна од летото 2020 година, Лукашенко е целосно зависен од Путин. Потоа, по наместените претседателски избори, Лукашенко се соочи со масовни народни протести. Стотици илјади луѓе излегоа на улиците барајќи негова оставка. Кремљ, сепак, застана на страна на Лукашенко со заеми и најава за можна интервенција. Лукашенко брутално ги задушуваше демократските протести. Водачите беа уапсени или принудени на егзил.
Но, сега Путин и Лукашенко ги сменија улогите, вели белоруската активистка за човекови права Олга Карач, шеф на организацијата „Наш дом“. „Лукашенко претходно беше во улога на молител кој не може да воспостави ред во својата земја. (...) Сега Путин се наоѓа во ситуација кога редот може да се врати само со помош однадвор“, изјави таа за DW. Карач смета дека белорускиот владетел ќе има корист од тоа и на внатрешен план. Во последните месеци многу се шпекулираше за наводно лошата здравствена состојба на 68-годишниот Лукашенко.
Сега, сепак, „неговиот авторитет расте, особено во белорускиот безбедносен апарат“, вели Карач, што веројатно ќе ја ослабне и белоруската опозиција.
За време на руската агресија врз Украина, Лукашенко политички го поддржуваше Путин и ѝ дозволи на руската армија од белоруска територија да лансира проектили во Украина. Неодамна, многу експерти ја протолкуваа руската најава дека ќе распореди тактичко нуклеарно оружје во Белорусија како знак за дополнително потчинување од „вазалот“.
Сега Лукашенко би можел да добие поголемо влијание врз Русија, според Прегерман: „Неговата улога во руската внатрешна и надворешна политика сега ќе се зголеми. Мислам дека тоа нема да им се допадне на многу луѓе во Кремљ“, вели овој политиколог.
Малку се знае за врската меѓу Лукашенко и Пригожин. Но, белорускиот претседател во минатото имаше и непријатни искуства со групата Вагнер. Во јули 2020 година, во пресрет на спорните претседателски избори, во близина на Минск беа уапсени 33 наводни платеници на Вагнер, под обвинение за подготвување „провокации“ на изборите. Подоцна се покажа дека нивното апсење можеби е резултат на операција од страна на украинската тајна служба. По две недели беа ослободени и депортирани во Русија.
Засега не се познати речиси никакви детали за договорот меѓу Лукашенко и Пригожин. Како прво, не е јасно дали шефот на платениците ќе остане во Минск, или ќе оди на друго место во странство. По искуството со настаните во Русија, Лукашенко внимателно ќе го набљудува шефот на платениците: „Пригожин нема да може да се наметне во Белорусија како што успеа во Русија“, вели политикологот Прегерман.
И покрај неговата очигледно зајакната улога, Лукашенко, санкциониран од Западот, и во иднина ќе остане зависен од Русија. Белорусија е „зависна од развојот на рускиот режим. А сега тој го доживеа најтешкиот политички удар во последниве децении. Овој бунт го разоткри целиот степен на кревкоста на системот, хаосот и внатрешните тензии“, пишува белорускиот политиколог Артјом Шрајбман на порталот Зеркало.
Најголемата предност на Лукашенко по преговорите може да биде тоа што повторно ќе се позиционира како важен соговорник во регионот. Ден по неуспешниот бунт во Русија, секретарот на украинскиот Совет за безбедност, Алексеј Данилов, напиша дека учеството на Лукашенко во преговорите меѓу Русија и Украина „не е исклучено“.
