Човечките мисии на Марс се следниот голем чекор во истражувањето на вселената, а НАСА очекува луѓето да можат да слетаат на Црвената Планета за првпат околу 2030 година.
Но, патувањето до Марс не е како лет за Њујорк. Вселената е многу непријателска средина за човечкото тело, од отсуство на гравитација преку штетно зрачење до отсуство на промената на ноќта и денот.
Вселенските мисии на Марс физички и психички ќе бидат многу поголем предизвик од патувањата што ги направиле луѓето за време на 60-те години истражување на вселената. Летот до Марс и назад ќе трае околу 14 месеци, а вистинската мисија ќе трае најмалку три години. Одржувањето на високо ниво на когнитивни способности и ефективната тимска работа се предуслови за безбеден и успешен исход на овие мисии.
Но, едно ново истражување, објавено во списанието Frontiers of Physiology, откри дека недостатокот на гравитација во такви мисии може негативно да влијае на когнитивните способности и емоционалното разбирање на астронаутите.
Од првите вселенски мисии беше јасно дека изложеноста на микрогравитација или бестежинска состојба доведува до драматични промени во човечкото тело. Ова се однесува на кардиоваскуларниот, мускулно-скелетниот и нервниот систем. На Земјата, ние ја откриваме гравитацијата со помош на видот и другите органи, вклучувајќи ги и оние во внатрешното уво. Кога главата е исправена, малите камчиња во ушите - вестибуларни отолити - совршено се балансираат на вискозната течност. Но, кога ја движиме главата, гравитацијата ја принудува течноста да се движи и ова испраќа сигнал до мозокот дека нашата глава ја сменила положбата. За време на летот во вселената, оваа постапка веќе не функционира.
Летот во вселената може дури и негативно да ја промени анатомијата на мозокот на астронаутот. Структурни промени во мозокот беа забележани кај астронаутите по враќањето од Меѓународната вселенска станица (ISS). Промените се однесуваат на движењето на мозокот нагоре во черепот и намалената врска помеѓу областите на површината на мозокот, кортексот и оние во мозокот. Сè уште не е познато како овие промени влијаат на однесувањето, но научниците работат на тоа. Знаеме дека астронаутите можат да страдаат од дезориентираност, перцептивни илузии, нарушувања на рамнотежата и гадење. Но, ваквите наоди често се темелат на мали примероци.
Новата студија на НАСА ги истражува ефектите на микрогравитацијата врз когнитивните перформанси. Но, наместо да испраќаат 24 учесници во студијата во вселената, тие ги испратија во кревет. Влијанието на одреден вид одмор во кревет е еднакво на ефектите на микрогравитацијата и затоа е широко користен во истражувањето. Кога сме исправени, телото и вестибуларните отолити стојат во иста насока како и гравитацијата, а додека лежат стојат под прав агол.
Учесниците на студијата затоа мораа да лежат на грб со наклон од шест степени, со главата во пониска позиција од остатокот на телото и така скоро два месеци без промена на положбата. Од нив беше побарано редовно да извршуваат низа когнитивни задачи дизајнирани за астронаутите и релевантни за летот во вселената за да ја проценат нивната просторна ориентација, меморија, ризично однесување и емоционално разбирање за другите.
Резултатите покажаа мало, но сигурно забавување на когнитивната брзина во задачите што вклучуваат сензорни и моторни вештини. Ова се чини дека е во согласност со пријавените промени во густината на мозочното ткиво во „сензомоторниот кортекс“, односно примарните сензорни и моторни области на мозокот кои помагаат во процесирање на сензорни влезови и движења, забележани по летот во вселената. Учесниците исто така имаа потешкотии во препознавањето на емоциите кога гледаа во лицата на луѓето.
Прилагодувањето кон гравитационите промени бара време и напор. Иако перформансите на повеќето когнитивни задачи првично се намалија, по приближно 60 дена тие останаа непроменети за време на експериментот. Но, способноста да се препознаат емоциите продолжи да се влошува. Всушност, учесниците станаа пристрасни кон негативните емоции, почесто ги толкуваа изразите на лицето на другите луѓе како налутени и помалку ги толкуваа како среќни или неутрални.
Ова е важно откритие. Способноста на астронаутите да бидат отсечни и брзи во размислувањето е клучна за вселенската мисија. Таква е и способноста правилно да ги „читаат“ емоционалните изрази едни на други, со оглед на тоа што треба да поминат многу време заедно во мал простор. Вселенските агенции треба да размислат за соодветна психолошка обука пред мисијата, како и психолошка поддршка за време на летот за да се сведе овој ризик на минимум.
Неодамнешните достигнувања и инвестиции во ракетната технологија отвораат нова и возбудлива ера на истражување на вселената. Микрогравитацијата може да биде длабоко вознемирувачка и може да го загрози спроведувањето на многу начини. Во пресрет на вселенските мисии на Марс, клучна цел на истражувањето е да се добие подобар увид во тоа како микрогравитацијата влијае на когнитивните способности и емоционалното здравје, како и да се развие соодветна медицинска и психолошка поддршка за вселенските мисии.
