Вчера беа објавени првите снимки од вселенските телескопи James Webb и Hubble на кои се гледа како леталото на НАСА удира во астероид, а астрономите велат дека ударот бил многу посилен од очекуваното.
Вселенското летало DART (Double Asteroid Redirection Test) на НАСА во вторникот удри во астероидот Диморф со големина на пирамида. Целта на оваа мисија беше едноставна, научниците сакаат да видат дали можат да го пренасочат патот на потенцијално опасен астероид кој би можел да удри во Земјата и да предизвика катастрофа.
Наскоро се појавија снимки од целиот настан, на кои се гледа огромен облак од прашина кој се шири по ударот во Диморф. Но, погледот на James Webb и Hubble се приближија многу поблиску, рече астрономот Алан Фицсимонс од Универзитетот Квин Белфаст.
„James Webb и Hubble ја снимија сцената на само неколку километри оддалеченост од астероидот. Навистина јасно може да се види ударот од кој материјалот се распрскува наоколу. Тоа е прилично спектакуларно“, изјави Фицсимонс за AFP.
Иан Карнели од Европската вселенска агенција (ESA) рече дека импресивните снимки на James Webb и Hubble се неверојатно слични на оние направени од сателитот LICIACube со големина на тостер, кој беше на само 50 километри од астероидот откако се одвои од вселенското летало DART.
„На фотографиите гледаме удар кој изгледа многу посилен отколку што очекувавме. Бев многу загрижен дека не остана ништо од Диморф", изјави Карнели, шеф на проектот Hera.
„Претпоставувавме дека ударниот кратер ќе има дијаметар од околу 10 метри. Но, изгледа дека ќе биде многу поголем. Ако воопшто постои кратер, можеби DART откорна дел од Диморф“, додаде тој.
Пред две децении, научниците открија дека околу астероид од категоријата NEO (објект што поминува блиску до Земјата) орбитира мал сателит кој првично беше именуван Didimos b. Дидимос/Didimos на грчки значи „близнак“ и намерата беше да се опише бинарен систем со поголем астероид, речиси 800 метри во големина, околу кои орбитира тело со дијаметар од околу 160 метри.
Клеоменис Циганис, планетарен научник од Универзитетот Аристотел во Солун и член на мисијата DART, предложи месечината да се вика Диморф.
„Диморф значи 'две форми' и ќе го означи статусот на овој објект како првото небесно тело на кое човештвото значително му влијаело врз неговата орбита“, рече Циганис.
Влијанијата на поголемите астероиди и комети во голема мера влијаеле на животот на нашата планета во минатото. Најпознатата ваква катастрофа се случи пред 66 милиони години кога астероид широк 10 километри удрил во областа на денешниот полуостров Јукатан во Мексико. Ударот предизвикал експлозија која имала енергија од неколку милијарди атомски бомби и уништила 75% од сите растителни и животински видови, вклучувајќи ги и сите копнени диносауруси.
Судирот на DART со Диморф треба да ја промени неговата орбитална брзина околу Дидимос за 1%, што не звучи многу - но треба да го промени својот орбитален период. Ќе можеме да ја измериме и набљудуваме оваа промена на брзината од телескоп на Земјата. Тоа ќе биде и првпат луѓето да ја сменат динамиката на тело во Сончевиот Систем на мерлив начин.
Во 2024 година, Европската вселенска агенција треба да го испрати своето вселенско летало Hera чија задача ќе биде детално да го проучува Диморф, да ги измери неговите својства и да го проучува влијанието на DART на неговата орбита, наведува CNN.
Но, првите информации за ефектот на проектот DART треба да ги добиеме во рок од една недела, а уште подетално во рок од три или четири недели.
„Ако можеме да ја примениме траекторијата, тоа ќе значи многу за потенцијалната одбрана на планетата бидејќи овој метод може да се користи за многу поголеми астероиди“, изјави Карнели.
Вредните податоци собрани од DART и Hera ќе придонесат за стратегиите за планетарна одбрана, особено во разбирањето каква сила е потребна за да се префрли орбитата на астероидот NEO што би можел да ја погоди нашата планета.
Веројатно на многу луѓе сега им паднале на ум разни научно-фантастични филмови со слична тема, во кои научниците се обиделе да разнесат астероид и на тој начин да го спасат светот. Во некои сценарија успеале, а во други не. Но, сега тоа веќе не е фиктивна приказна, туку вистински настан и се поставува прашањето - дали треба да се плашиме?
Научниците веруваат дека бинарниот систем Дидимос е совршено место за тестирање на преориентацијата на траекторијата на астероидот. Станува збор за објект блиску до Земјата (NEO), но чија траекторија не е насочена кон нашата планета, што значи дека тестирањето не би требало да тргне наопаку.
„Дидимос е идеален кандидат за првиот експеримент за планетарна одбрана на човештвото“, рече планетарната научничка Ненси Шабот од Лабораторијата за применета физика на Универзитетот Џон Хопкинс, како што објави Science Alert.
„Не е на пат на судир со Земјата и затоа не претставува непосредна закана за планетата. Сепак, неговата бинарна природа ќе му овозможи на DART да ги тестира и процени ефектите од кинетичкиот удар“, додаде таа.
Ударот на DART врз Диморф треба да ја промени брзината на астероидот во мала мера, односно промената ќе биде само неколку сантиметри во секунда. Оваа промена на траекторијата треба да биде исклучително мала, т.е. ќе се манифестира само во брзината на орбитата на Диморф околу Дидимос. Затоа, траекторијата на самиот бинарен систем не треба да се менува, но експериментот би ни покажал дали такви промени се воопшто можни.
„Без разлика што прави вселенското летало DART, нема шанси овој астероид да се упати кон Земјата“, вели планетарниот научник Боби Браун од Универзитетот Џон Хопкинс.
