Бугарија и Романија се членки на Европската Унија од 2007 година, но сè уште не се дел од Шенген. Тие со години чекаат да бидат дел од овој важен простор.
Од нејзиното создавање во 1985 година во градот Луксембург, Шенген зоната е еден од најсимболичните и опипливите резултати на европската интеграција. Генерации луѓе пораснаа и патуваа без потреба да носат пасош и без да бидат контролирани меѓу границите на земјите од Шенген.
Шенген беше формиран паралелно со ЕУ, но на крајот стана дел од Унијата и е еден од централните столбови на единствениот пазар. Оваа зона се состои од 26 земји, меѓу кои 22 се членки на ЕУ. Во Шенген живеат 420 милиони луѓе. Неколку земји од ЕУ допрва треба да ги искористат предностите на Шенген.
Така е и со Бугарија и Романија, кои се членки на ЕУ од 2007 година и чекаат да станат дел од Шенген. Чекањето повеќе од една деценија за Шенген стана причина за фрустрација во Софија и Букурешт.
За пристап до оваа зона, неопходно е да се прифатат правилата поврзани со управувањето со надворешните граници, размената на безбедносни информации и ефикасна полициска соработка. Владите на овие две држави тврдат дека ги исполниле условите пред неколку години.
Како што пренесува Euronews, Европската комисија и Европскиот парламент се недвосмислено на нивна страна, потврдувајќи дека се исполнети сите технички услови. Некои европратеници сметаат дека е дискриминаторски тоа што Бугарија и Романија не се дел од Шенген. Тие се толку убедени дека ги исполниле условите што повикаа стручна комисија да ги посети и да изврши дополнителна евалуација. Сепак, останува една пречка, а тоа е политиката.
Конечното одобрение треба да го даде Советот на Европската Унија, кој го сочинуваат министрите на земјите-членки. Одлуката по ова прашање мора да биде едногласна, т.е. доволно е една земја да биде против неа за да го запре процесот на интеграција во Шенген.
Пред повеќе од десет години, Франција, Германија, Финска, Шведска, Холандија и Белгија наводно се спротивставија, бидејќи беа загрижени за корупцијата, организираниот криминал и состојбата на судството. Мигрантската криза од 2015 година беше лакмус тест за Шенген и дополнително ги намали надежите дека Бугарија и Романија ќе бидат дел од Шенген. Сепак, ситуацијата почна да се менува за време на пандемијата на коронавирус.
Францускиот претседател Емануел Макрон на почетокот на годинава истакна дека вратата е отворена за Бугарија и Романија. Тој ги откри плановите за реформирање на Шенген, кои вклучуваат формирање на министерски совет на Шенген за да се забрза колективната акција во време на криза, како на пример за време на пандемија.
„Мораме да го реформираме Шенген. Не може да има слобода на движење ако не ги контролираме нашите надворешни граници“, рече Макрон во февруари оваа година.
Германскиот канцелар Олаф Шолц ја поддржа неколку месеци подоцна и вети дека ќе работи за Бугарија и Романија да станат полноправни членки.
„Шенген е едно од најголемите достигнувања на ЕУ и ние треба да го заштитиме и развиваме. Ова значи затворање на празнините“, рече Шолц во Прага.
Како и за другите прашања во Унијата, поддршката од Париз и Берлин е од суштинско значење за да се постигне што било. Финска, Шведска и Данска ги омекнаа ставовите за можното членство на Бугарија и Романија. Европскиот парламент усвои резолуција овој месец, петта од ваков вид од 2011 година, градејќи притисок за одобрување членство.
Во резолуцијата се наведува дека Парламентот на ЕУ е „изненаден“ од фактот што Советот на ЕУ не донел одлука цели 11 години. Треба да се напомене дека резолуциите не се правно обврзувачки.
Сепак, Парламентот на Холандија неколку дена подоцна донесе резолуција со која се бара од премиерот Марко Руте да стави вето на секоја одлука за прием на Бугарија и Романија додека не се извршат дополнителни проверки.
Холандските парламентарци како причина за тоа ги наведоа широко распространетата корупција и организираниот криминал, за кои посочија дека се безбедносна закана за Холандија и за целата Шенген зона. Сепак, неколку дена пред усвојувањето на резолуцијата, Руте изјави дека Холандија „во принцип“ не е против прием. Тој го изјави ова за време на неговата неодамнешна посета на Букурешт.
Од 2007 година, Бугарија и Романија се под Механизмот за соработка и верификација (CVM), кој ги оценува реформите во судството, борбата против корупцијата и борбата против перење пари. Според индексот на перцепција на корупција објавен од Транспаренси интернешнал (ТИ), Бугарија и Романија се меѓу најслабо рангираните земји од ЕУ. Долгорочните членки на Шенген, Унгарија и Грција не заостануваат многу во тоа рангирање.
Во моментов се анализира извештајот на Бугарија за можното членство во Шенген. Чешка вети дека еден од приоритетите на нејзиното претседавање со Унијата ќе биде проширувањето на Шенген. Се претпоставува дека 9 декември ќе биде последната шанса Чешка да го стави на дневен ред гласањето за прием на Бугарија и Романија. За тој ден беше свикан состанок на министрите за правда и внатрешни работи на земјите од ЕУ. Вреди да се потсети дека за ова прашање е потребна едногласна одлука, пишува Euronews.
