Помина повеќе од еден месец откако го гледав „ТМ“, најновиот филм на Ивица Димитријевиќ и Мартин Иванов, во рамките на фестивалот Синедејс. И оттогаш се чудам како да го напишам текстов што ми се чинеше толку јасен во мојата глава.
На страна чудните околности во кои живееме во моментов, додека го гледав филмот под ведро небо подзаборавив на актуелната реалност дека живееме „на дистанца“ и ме тресна онаа големата слика – живеам на физичка дистанца од многу прекрасни луѓе веќе со години. Веќе докажаниот режисерски двоец повторно успеа да направи универзално разбирлив и прифатлив филм, овојпат не со малку, ами со нула буџет. Зборувајте ми за ограничувања, ќе почекам.
Иако приказната може (и треба!) да се разгледува во неколку можни паралелни универзуми (за разлика од „Копање“, која се разгледуваше во слоеви), мене ме погоди онаа што најмногу ме измачува – одливот на мозоци. Само што тој социо-економско-политички термин ограничува – заедно со тој интелект заминаа и креативни сили, емпатични духови, сродни души, животни светлини и топли погледи.
Да, ве предупредувам, моето доживување на „ТМ“ на моменти ќе биде патетично, бидејќи колку и да сакам нема да можам да бидам објективна кога станува збор за отселувањето на младите од земјава.
Секојдневно слушаме дека не треба да се „заглавиме“ во удобноста на секојдневието, во летаргичниот конформизам, во едноличниот строј што трча во тркалото. Дека сѐ што некогаш сме сакале е на еден чекор надвор од нашата „конфор-зона“ – сѐ што треба да направиме е да го преземеме одлучувачкиот чекор.
А што кога „зоната“ всушност е зона на неудобноста, зона на самракот? Најверојатно би скокнале во залет и со двете нозе право во непознатото, оти сѐ е подобро од тоа.
Луѓето не си заминуваат само поради таа вечно лоша економска ситуација. Не. Луѓето кои си заминуваат верувајте дека почнале да нѐ напуштаат далеку пред да ја поминат границата или да се качат во авион. Тие прво незабележано се избришале од идните фотографии во нашите фотоалбуми, од нивното место на масата, од здравицата на следната свадба.
Тие почнале да нѐ напуштаат во моментот кога сме престанале да им враќаме на повиците бидејќи нашите проблеми ни се чинеле поважни, од моментот кога не сме ги поддржале во генијалните идеи што ги имале бидејќи, нели, „Кој успева во оваа вукоје*ина?“, од моментот кога сме ги откачиле кога ни зборувале за уметноста бидејќи „Од уметност не се живее“, од моментот кога сме им го покажале ладниот грб бидејќи не одговарале на онаа верзија на тоа кои ние сметаме дека треба да бидат.
Секој од нас, со секоја наша (не)постапка, со сите (не)кажани зборови и (не)подадени раце сме помогнале да го изградиме мозаикот на временската машина со која сите тие прекрасни луѓе се транспортираа во некое друго, се надевам, подобро утре.
Филмот „ТМ“ е на редовниот репертоар во Синеплекс. од 12.11 до 18.11. 2020 година. Топло препорачувам да го погледнете, а потоа да си одвоите време и да се погледнете себе си.