Америка и Европа не можат да се договорат до каде треба да одат за да ја принудат Русија да плати за обновата на Украина.
Еден предлог, кој не така одамна беше одбиен од двете страни на Атлантикот, сега сè повеќе и посериозно се дискутира. Сепак, овој план предизвикува и сериозни тензии меѓу сојузниците.
Идејата би била да се заплени имотот на руската држава, кој беше замрзнат кога Кремљ ја започна својата инвазија на Украина пред две години. Таквиот напад потенцијално би ослободил повеќе од 250 милијарди евра, што се сериозни пари кои многу добро би можеле да ѝ помогнат на Украина.
Тоа е план што администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден силно го поддржува, но најмоќните европски влади во Париз, Берлин и Рим не се убедени. Креаторите на политиката во Вашингтон го засилуваат притисокот врз нивните сојузници да ги надминат несогласувањата околу планот, што би бил чекор без преседан полн со правни, етички и политички тешкотии.
„Резервите на една земја никогаш не биле запленети“, вели Чарлс Личфилд, аналитичар на Атлантскиот совет и водечки експерт за замрзнатите средства на Русија. „Но, преминувањето на прагот, неповратен праг, каде што ги одземате и ги давате на Украина, иако тоа може да изгледа морално правилно... Европејците сè уште не се чувствуваат удобно да го прават тоа без поцврста правна основа, која сè уште не е пронајдена“, додава тој.
Одлучноста на Вашингтон ги вознемири европските влади, кои се загрижени дека таквиот потег ќе ги исплаши инвеститорите во еврото. Други стравуваат дека Москва би можела да возврати со таргетирање на европските средства во Русија и со сајбер напади врз западните земји. Некои велат дека колку и да е грозоморно однесувањето на Москва, таа земја не треба да биде принудена да плаќа репарации додека војната сè уште беснее.
Проблемот за Америка е што огромното мнозинство од средствата се чуваат во Белгија, во сефот на Euroclear, така што за секој потег за заплена ќе треба европско одобрение. Постои надеж дека групата Г7, која ги обединува најмоќните економии во светот, ќе излезе со заеднички став за ова прашање подоцна оваа година.
Висок претставник на администрацијата на Бајден, кој Politico го овласти да зборува под услов да остане анонимен поради чувствителното прашање, потврди дека има тензии меѓу САД и некои од нивните европски сојузници по ова прашање.
Европската комисија, извршната власт на ЕУ, не е подготвена да оди подалеку од сегашниот план, кој цели само на приходите генерирани од замрзнати средства, наместо на опсежни заплени на имот.
„Охрабрени сме од секоја акција што ЕУ може да ја преземе за да ги искористи замрзнатите руски средства во корист на Украинците“, рече извор на американскиот Стејт департмент, додавајќи: „Остануваме во активни дискусии со нашите сојузници и партнери, вклучително и Г7, за дополнителни чекори што би можеле да бидат можни во рамките на соодветните правни системи и според меѓународното право“.
Со руската инвазија која влегува во третата година и со недостаток на артилериска муниција на Украина, несогласувањата на Западот околу финансирањето на помошта дојдоа во тежок момент за Киев.
Соединетите Американски Држави имаа проблеми да најдат готовина за испраќање во Украина, а напорите на Бајден да протурка пакет од 60 милијарди долари за Киев преку Конгресот беа спречени од републиканските пратеници.
Висок претставник на американската администрација ја отфрли идејата, изнесена од некои набљудувачи, вклучително и Личфилд на Атлантскиот совет, дека борбата во Конгресот придонела за подготвеноста на Вашингтон целосно да ги конфискува замрзнатите средства, инсистирајќи дека се работи пред ќорсокакот на Капитол Хил.
„Ова секогаш го замислувавме за реконструкција на Украина, бидејќи тоа е единствениот реален начин да се задоволат потребите за реконструкција на Украина“, рече претставник на администрацијата на Бајден.
Европските метрополи главно бегаа од оваа дебата. Тоа е премногу ризично за нив. Европската комисија ќе го претстави својот многу поконзервативен план за користење само на профитот генериран од средствата, кои би вределе многу помалку - околу 3 милијарди евра годишно.
Официјален претставник од земјата Г7 изјави за Politico дека користењето на приходите е единствената идеја на маса бидејќи се смета за правно побезбедна опција. Тие додадоа дека не сакаат да зборуваат за заплената во Брисел.
„Не зборуваме за заплена на замрзнати средства“, изјави вчера за новинарите шефот за надворешна политика на ЕУ, Жозеп Борел. „Дискусијата е за приходите што ги произведува тој имот.“
Три земји од ЕУ, кои исто така се членки на Г7 - Германија, Франција и Италија - се загрижени дека одземањето на имотот ќе го наруши угледот на еврозоната и потенцијално ќе ги обесхрабри меѓународните инвестиции. Тие најдоа сојузник во Европската централна банка (ЕЦБ), која постојано предупредуваше на нестабилност во евро валутата доколку странските земји испаничат и ги преселат своите средства надвор од блокот.
Тој отпор ја принуди Европската комисија, извршната гранка на ЕУ, да отстапи од презентирањето на својот поограничен план.
Комисијата првично сигнализираше дека времето на предлогот ќе се совпадне со двегодишнината од руската инвазија на Украина на 24 февруари. Но, крајниот рок беше одложен бидејќи државните главни градови побараа повеќе време да ги проценат правните и финансиските последици.
„Текстот на предлогот за користење на средствата е готов“, изјави претставник на ЕУ за Политико кој сакаше да остане анонимен. „Очекуваме само политички сигнал од земјите-членки.“
Сепак, Комисијата досега даде уште помалку значаен предлог, со кој приходот од вложените средства би принудил да се депонира на посебна сметка на клириншките куќи - финансиски институции кои овозможуваат трансакции - во кои се замрзнуваат средствата.
Извршната власт на ЕУ го презеде овој фазен пристап за да ја процени реакцијата на финансиските пазари и да ги ублажи стравувањата на националните главни градови, рекоа двајца претставници на Комисијата. Додека САД го поздравија напредокот, тие ги повикаа своите европски сојузници да се движат побрзо и да истражуваат начини за „напад“ на руските средства, а не само за приходите од нив.
„Моите европски колеги сега направија важен прв чекор за да ги искористат приходите од рускиот државен имот, акција што целосно ја поддржувам“, рече американскиот министер за финансии Џенет Јелен.
(Пре)бавниот напредок создава одредена непријатност за претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, која воспостави блиски надворешнополитички врски со Бајден. Имено, таа сака да ја искористи својата репутација на застапник за Украина да добие втор мандат подоцна оваа година.
Нејзиниот навидум импровизиран предлог да се искористи имотната корист за купување оружје за Киев минатата недела ги остави европските влади збунети, па дури и нејзините комесари, изјавија официјални лица.
„Време е да почнеме да зборуваме за искористување на неочекуваните пари од замрзнатите руски средства за заедничко купување воена опрема за Украина“, изјави Фон дер Лајен пред пратениците на ЕУ минатата среда. Претходно, Комисијата сигнализираше дека приходот ќе биде додаден во наменскиот фонд за Украина, кој не може да се користи за купување оружје.
Европските дипломати стравуваат дека владите кои веќе не сакаат да ја поддржат Украина ќе се спротивстават на канализирањето на приходите од замрзнатите средства за воени цели.
Во јуни ќе се одржи самит на лидерите на Г7 во јужниот италијански регион Пуља, каде што на темата ќе се разговара опширно.САД ќе го зголемат притисокот врз своите европски сојузници, а Украина се надева дека самитот може да донесе напредок.
Можеби, пишува Politico во анализата, постои среден пат кој претставува чекор подалеку од сегашниот план на ЕУ, но не и целосно заплена на руските средства.
Ова би се состои од користење на овие средства како колатерал за банкарски заем за финансирање на реконструкцијата на Украина, според предлогот изнесен од белгиската влада. Овој план се дискутира на ниво на Г7. Западните земји би му ги предале замрзнатите средства на Русија на Киев само доколку Кремљ одбие да ги врати заемите како воени репарации по завршувањето на конфликтот.
Таа идеја би била правно побезбедна на краток рок бидејќи ги остава имотите во неизвесност, но нема да ги спречи понатамошните заплени, рече Пјер Клајн, експерт за меѓународно право на Слободниот универзитет во Брисел.
„Мислам дека нема да има многу правен проблем со одземањето на имотот... правните прашања се оправдувања или изговори“, рече Клајн. „Тоа е главно политичка одлука.“
