Древната ДНК од речиси 500 коњи открива дека луѓето не ги имале припитомено до 2200 година п.н.е., 1.000 години подоцна отколку што се мислеше.
Луѓето ги припитомиле коњите 1.000 години подоцна отколку што се мислеше, прво за пристап до нивното месо и млеко, а потоа и за нивните транспортни способности, сугерира новото истражување на ДНК на древниот коњ.
Генетската анализа открива датум околу 2200 година п.н.е. за припитомување на модерните коњи, принудувајќи ги научниците да размислат како и коњите и луѓето се рашириле во Централна Европа пред милениуми.
Коњите помогнале да се револуционизира човечката историја поради нивната издржливост на долги растојанија, способноста да носат тешки товари и поддршката на јавачот, дозволувајќи им на луѓето брзо да се шират низ светот, носејќи храна и опрема со себе и борејќи се со оружје додека се качени. Студиите на човечки скелети од културата Јамнаја во 2023 година го сместиле времето на оваа револуција некаде помеѓу 3300 и 3000 п.н.е. кога овие полуномадски луѓе се преселиле низ Европа и Западна Азија, носејќи го со себе и својот индоевропски јазик.
Но, новата анализа на 475 древни геноми на коњи ја побива идејата дека големите стада коњи ја придружувале миграцијата на луѓето низ Европа пред илјадници години. Во една студија објавена во списанието Nature, тим од истражувачи идентификувале јасни промени во генетиката на припитомени коњи кои наместо тоа укажуваат на датум околу 2200 година п.н.е., илјада години подоцна отколку што претходно се претпоставуваше.
При испитувањето на ДНК на коњите, тимот се обидел да идентификува докази за припитомување или човечко управување со стадата коњи, вклучително и нагло намалување на генетската разновидност и пократко време помеѓу генерациите.
Истражувачите откриле дека геномот на коњот бил локален во Централна Европа и во басените на Карпатите и Трансилванија до крајот на третиот милениум п.н.е., значително по експанзијата н а Јамнаја. Покрај тоа, времето помеѓу генерациите на коњите значително се намалило пред околу 4.200 години, што укажува на тоа дека одгледувачите се обидувале да произведат повеќе животни.
Генетската студија, исто така, покажа дека нова крвна линија, што одговара на онаа на модерните припитомени коњи, се појавила околу 2200 година п.н.е., која добро се вклопува со археолошките докази за сликите на коњи во Месопотамија и погребувањата на војни кочии на планините Урал.
„Првото припитомување се чини дека било мотивирано од пристапот до месо и млеко во некоја група ловци-собирачи од Централна Азија“, изјави за Live Science коавторот на студијата, Лудовик Орландо, молекуларен археолог во Центарот за антропобиологија и геномика во Тулуз, Франција.
Но, тие луѓе кои живееле на територијата на денешен Казахстан не користеле коњи за транспорт.
„Спротивно на тоа, другите групи кои го припитомиле коњот пред 4.200 години биле водени од мобилноста, бидејќи нивната крвна линија на коњи се проширила како ниедна друга досега или оттогаш“, рече Орландо.
Активирањето за овој настан на припитомување, според Орландо, можеби бил климатски настан што довел до суви сезони во Југозападна Азија и степите, бидејќи коњите можеле да им помогнат на луѓето да преживеат дозволувајќи им брзо да се преселат во нови области за пасење.
Вилијам Тејлор, археозоолог од Универзитетот „Болдер“ во Колорадо, кој не бил вклучен во студијата, изјави за Live Science дека ова истражување покажува „сосема убедливо дека иако Јамнаја и другите рани западни степски култури можеби имале врска со дивите коњи, тие имале малку врска со првото припитомување коњи“. Генетскиот модел на новата студија „сосема уредно се спојува со други линии на директни докази“, рече Тејлор.
Шеван Вилкин, биомолекуларен археолог на Универзитетот во Базел во Швајцарија, кој не бил вклучен во студијата, во е-пошта изјави за Live Science дека иако нејзината претходна работа идентификувала поединци од Јамнаја кои консумирале коњско млеко, тоа „веројатно претставува ран обид за припитомување коњи во регионот“.
Вилкин рече дека новата студија сугерира „сè поневеројатно е Јамнаја да користеле коњи за нивните масовни миграции низ степата“.
Иако останува донекаде мистерија зошто луѓето ги припитомувале коњите по другите животни како што се кучињата, овците, говедата, па дури и магарињата, откако тоа го направиле, луѓето многу брзо ги земале коњите со себе речиси секаде каде што оделе.
„Оваа релативно подоцнежна експанзија на коњите била јасно поттикната од луѓето, бидејќи таквото проширување било без преседан во нашиот збир на податоци, кој опфаќа 50.000 години“, рече Орландо.
